ដោយ ភិក្ខុ នាថសីលោ ត្រឹង ថាច់យុង
កាលបើនិយាយដល់ពាក្យដង្កូវ គ្រាន់តែឮភ្លាម គេឯងតែងគ្រញែងខ្លួន ព្រោះដង្កូវជាសត្វមួយប្រភេទគួរឲ្យខ្ពើមរអើមផង គួរឲ្យខ្លាចផង និងគួរឲ្យស្អប់ផង ; ដែលគេខ្ពើមរអើម ដ្បិតវាមានរូបអាក្រក់ គឺតាំងពីរោម ជើង ភ្នែក ក្បាល ពណ៌ ក្លិន ដងខ្លួន សុទ្ធតែគួរឲ្យខ្ពើមរអើមទាំងអស់, ដែលថាគួរឲ្យខ្លាច ព្រោះសត្វដង្កូវមានច្រើនប្រភេទណាស់ ហើយប្រភេទណានីមួយក៏អាចបៀតបៀន និងធ្វើនូវសេចក្តីអន្តរាយដល់មនុស្សសត្វ និងរុក្ខជាតិឲ្យវិនាសហិនហោចទាំងអស់, ប្រភេទខ្លះមានពិសកាចពន្លឹក គ្រាន់តែប៉ះត្រង់រោម ឬត្រូវវាខាំ វារោល នឹងបណ្តាលឲ្យរមាស់ រោលអាល រាលដាលដល់ពេញខ្លួន ជួនក៏រលួយរលេះពេទ្យទ័លតម្រេះមើលលែងជារហូតដល់បាត់បងជីវិតក៏មាន, ប្រភេទខ្លះកើតនៅក្នុងអវយវៈមនុស្សសត្វធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ឲ្យគេរងទុក្ខរីងរៃរ៉ាំរ៉ៃរាល់ថ្ងៃទល់ក្ស័យជីវិតក៏មាន, នៅមានប្រភេទជាច្រើនទៀតជាដង្កូវបំផ្លាញដំណាំស្រូវស្រែ បន្លែចម្ការ ឲ្យវិនាសអន្តរាយខូចខាតបាត់បង់ នាំបណ្តាលឲ្យអ្នកស្រែក្រខ្សត់ទុគ៌តក៏មាន, ដែលថាគួរឲ្យស្អប់នោះ ពីព្រោះដង្កូវជាសត្វចង្រៃបំផុត បើរស់នៅក្នុងដើមឈើណា ឬស្រែចម្ការណា ឬក៏ក្នុងអវយវៈមនុស្សសត្វណា នឹងប្រហារដើមឈើ ស្រែចម្ការ មនុស្សសត្វនោះឲ្យវិនាសន្តរាយស្លាយសូន្យបង់ ។ ដោយហេតុនោះ បានជាពិភពលោកនេះ គេខ្ពើម គេខ្លាច គេស្អប់សត្វដង្កូវណាស់ គេនាំគ្នាបង្កើតឲ្យមានថ្នាំគីមីសម្រាប់កម្ចាត់បង់ បង្កើតវិធីសម្លាប់ និងបង្ការកុំឲ្យមានដង្កូវតទៅទៀត តែនៅមិនទាន់បានជោគជ័យជាស្ថាពរនៅឡើយទេ, បើទុកជាគេខ្លាច ខ្ពើម ស្អប់ គ្រប់គ្នា ហើយខិតខំរិះរកគ្រប់មធ្យោបាយកម្ចាយកម្ចាត់បំបាត់វាចោល ឲ្យដាច់ពូជក៏ដោយ ក៏វានៅតែមិនចេះដាច់ពូជពីផែនដីនេះសោះ, គឺថា ឲ្យតែទីណាមានរុក្ខជាតិដុះលូតលាស់ខៀវខ្ចី ឬព្រៃព្រឹក្សាលតាវល្លិ ទីនោះតែងមានដង្កូវនៅអាស្រ័យ ឬសូម្បីក្នុងដើមពោធិ៍មួយដើមដាំកណា្តលបូជនីយដ្ឋានដែលគេថែរក្សាបូជាដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ក៏គង់មិនលែងនឹងមានដង្កូវនៅជ្រកមមុលសសុលសុកមម៉ុកក្នុងសម្បក ឬលាក់ខ្លួនពួនអាត្មាក្រោមស្លឹក ដើម្បីលួចស៊ីស្លឹក ផ្លែ ផ្កា លុះស៊ីអស់ចិត្តអស់ចង់ក៏ចោះសម្បករូងចូលក្នុងដើមដើម្បីស៊ីសាច់ ស៊ីខ្លឹម ស៊ីឫសសម្លាប់ដើមពោធិ៍ថែមទៀតផង ។
ចំណែកសត្វប្រចៀវវិញ ជាសត្វប្រភេទមួយខុសប្លែកពីពូជសត្វដទៃ បើចាត់ចូលក្នុងពួកសត្វស្លាបក៏មិនមែន ព្រោះមានដោះមានមុខមាត់ធ្មេញចង្កូម និងទ្រង់ទ្រាយរូបរាងស្រដៀងតែនឹងពួកសត្វមានដោះដូចជាកណ្តុរ ភេ ឆ្កែ ឆ្មា ជាដើម, តែបើចាត់ចូលក្នុងពួកសត្វមានដោះក៏ពុំមែន ដ្បិតប្រជៀវមានស្លាបហើរដូចសត្វស្លាបពួកឯទៀតផងដែរ ដូចយ៉ាងក្អែក ខ្វែក ខ្លែង ពាង ត្មាតជាដើម ។ សេចក្តីត្រង់នេះខ្ញុំសូមលើករឿងព្រេងជាគតិព្រហ្មញ្ញសាសនា ដែលមានតំណាលក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍ឬរាមាយណៈ ថាកាលឥសូរបង្កើតលោក ក៏បានបង្កើតឲ្យមានជាសត្វតិរច្ឆានច្រើនពូជ ច្រើនប្រភេទផ្សេង ៗ ពីគ្នា ។ តមកឥសូរក៏បានចាត់ចែងចែកពូជសត្វទាំងនោះជាពួកក្រុមដោយឡែកពីគ្នាដូចជាពួកបក្សី ពួកទ្វេបាទ ពួកចតុបាទ ពួកមានដោះ ពួកអណ្ឌជៈញាស់ពីពង ពួកជលាពុជៈកើតពីពូជញីឈ្មោលជាដើម ពោលគឺសត្វទាំងអស់សុទ្ធតែមានពូជទីទៃពីគ្នា ហើយទៅនៅតាមពួកតាមក្រុមរៀង ៗ ខ្លួន ក្រោមបង្គាប់បញ្ជារបស់ព្រះឥសូរ ។ ចំណែកឯសត្វប្រជៀវជាសត្វចម្លែកឥតពូជឥតពួកនឹងគេ ក៏ចេះតែរត់ត្រសុលរុលមមុលចូលជ្រកប្លែងប្លមនឹងពួកសត្វនេះម្តង នឹងពួកសត្វនោះម្តង កាលបើចូលទៅនៅនឹងសត្វមានដោះដូចជាកណ្តុរជាដើម ក៏សម្លបស្លាបឲ្យស្លបហើយបង្ហាញដោះ និងមុខមាត់ដែលស្រដៀងគ្នានោះថាជាគ្នាយើងទេ, លុះដល់រត់ចូលទៅនៅនឹងពួកសត្វស្លាបមានក្អែកជាដើម ក៏ពុតជាលាក់ដោះ និងមុខមាត់ពិតរបស់ខ្លួន ហើយខំប្រឹងរលាស់ស្លាបបង្ហាញថាជាគ្នាយើងទេ ; ពួកសត្វទាំងពីរពួកនោះសុទ្ធតែភ័ន្តច្រឡំថាប្រចៀវជាគ្នាឯង ហើយទុកចិត្តរាប់ជាញាតិ តែមិនបានយូរប៉ុន្មានផង ការណ៍មិនពិត ទោះខំបិទ ក៏ពុំជិត ដូចបំណង។ កាលបើពួកសត្វទាំងនោះបានដឹងរឿងពិតថា ប្រជៀវជាសត្វប្លម ទៅចូលដៃខាងណេះបង្កាច់កេរ្តិ៍ខាងណោះ, ទៅចូលដៃខាងណោះបង្កាច់កេរ្តិ៍ខាងណេះ ជាសត្វគម្រិះគម្រក់ ទ្រុស្តមិត្ត ទ្រុស្តញាតិ ទ្រុស្តជាតិ មារយាទថោកទាប ពុំមែនជាពូជពន្ធុ៍របស់ខ្លួន ជាសត្វពិសពុលពុតត្បុត មិនអាចយកជាមិត្ត ជាញាតិ ឬទុកជាជាតិបានឡើយ ក៏នាំគ្នាបណ្តេញចេញពីពួកក្រុមរបស់ខ្លួន ។ សត្វទាំងនោះកើតការក្តៅក្រហាយមិនសុខចិត្ត ក៏នាំគ្នាទៅប្តឹងព្រះឥសូរ ពីករណីប្រចៀវជាសត្វប្លម សូមឲ្យព្រះឥសូរជម្រះក្តី, ព្រះឥសូរឲ្យគេហៅប្រចៀវចូលគាល់ ដើម្បីស៊ើបសួររកការណ៍ពិត ក៏បានជ្រាបថា ពុំមែនជាសត្វដែលខ្លួនបង្កើតនោះទេ ក៏ដាក់ផ្តាសាឲ្យសត្វប្រចៀវដេកច្រាសជើង គឺក្បាលចុះជើងឡើង ហើយជាសត្វរកស៊ីពេលយប់ទៀតផង ។
ដង្កូវនិងប្រចៀវដែលបានរៀបរាប់មកនេះ ទុកជានិមិត្តរូបតំណាងសភាវៈអាក្រក់ សំដៅយកមនុស្សអាក្រក់, ឯដើមពោធិ៍ ទុកជានិមិត្តរូបតំណាងសភាវៈល្អ, ក្នុងទីនេះសំដៅយកព្រះពុទ្ធសាសនា ឬជាតិខ្មែរ, បានសេចក្តីថា មានមនុស្សអាក្រក់ខ្លះ បានចូលសាសន៍ពុទ្ធរ័ត្នបួសព័ទ្ធរៀនសូត្រចេះដឹង រស់ពឹងបាយបាត្រ ពឹងឆ្នាំងបាយអ្នកក្រខ្មែរស្រុកស្រែចម្ការ លុះក្រោយមកបានយួនជាសត្រូវប្លន់ជាតិបំផ្លាញពុទ្ធសាសនារបស់ខ្លួន ផ្តល់លាភ យស ស័ក្តិ សក្ការៈ ឋានៈឲ្យបន្តិចបន្តួចក៏លបលួចក្បត់ជាតិ ទ្រុស្តសាសនា ដែលខ្លួនធ្លាប់តែប្តេជ្ញាចំពោះព្រះភ័ក្ត្រព្រះពុទ្ធ និងព្រះឧបជ្ឈាយ៍ ព្រមទាំងអាចារ្យ មាតាបិតា នូវពុទ្ធបរិស័ទខ្មែរផងទាំងឡាយក្រោមដំបូលព្រះវិហារថា ពុទ្ធំ សរណំ គច្ឆាមិ, ធម្មំ សរណំ គច្ឆាមិ, សង្ឃំ សរំណំ គច្ឆាមិ ដែលប្រែថា ខ្ញុំព្រះករុណាសូមដល់នូវព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃ ជាទីពឹង ទីរឭក ។ តែទីបំផុតក្បត់ឧត្តមគតិខ្លួនឯង ទៅយកយួនជាសត្រូវសួរពូជធ្វើជាទីពឹងទីរឭកស្មោះស្ម័គ្រស្មើជីវិត ហើយបែរក្រោយឲ្យទោសទ្រុស្តសាសនា ទ្រុស្តជាតិ ទ្រុស្តអ្នកមានគុណរបស់ខ្លួនទៅវិញ ។
ធម្មតាលោកនេះតែងមានសភាវៈពីរដើរទន្ទឹមនឹងគ្នា គឺអាក្រក់និងល្អផ្ចាញ់គ្នាជានិច្ច, សម័យកាលណាមនុស្សខ្វះសតិសម្បជញ្ញៈ សម័យកាលនោះសភាវៈអាក្រក់ឈ្នះសភាវៈល្អ, ឯសម័យកាលណាមនុស្សសម្បូណ៌សតិសម្បជញ្ញៈ សម័យកាលនោះសភាវៈល្អឈ្នះសភាវៈអាក្រក់ ។ ក្នុងសង្គមជាតិនីមួយ ៗ តែងមានមនុស្សអាក្រក់និងល្អរស់លាយឡំនឹងគ្នា ប្រៀបដូចជាសង្គមរុក្ខជាតិដុះរស់រួមព្រៃជាមួយនឹងគ្នាក៏ពិតមែន តែលាយឡំគ្រប់ប្រភេទ គឺប្រភេទឈើខ្លះជាឈើពុល ឈើបន្លា ឈើថ្នាំ ឈើខ្លឹម ឈើវល្លិ ឈើបញ្ញើក្អែក និងឈើប្រភេទខ្លះទៀតអាក្រក់ណាស់ កាលបើផ្ញើជីវិតនឹងដើមឈើណាសម្លាប់ដើមឈើនោះ ដូចជាជ្រៃសម្លាប់ពោធិ៍ជាដើម យ៉ាងណាមិញមនុស្សខ្លះផ្ញើខ្លួនក្នុងពុទ្ធសាសនា តែបែរមកទ្រុស្តពុទ្ធសាសនាបំពេញបំណងសត្រូវក៏យ៉ាងនោះដែរ ។
មនុស្សណារស់នៅក្នុងលោកនេះ ធ្វើតែអំពើអាក្រក់ក្រឡេចក្រឡុចទុច្ចរិតផិតក្បត់ពុតត្បុត ពុំទៀងត្រង់ដោយសុចរិតយុត្តិធម៌ មនុស្សនោះ នឹងត្រូវគេខ្ពើម គេខ្លាច គេស្អប់ គេដាក់ផ្តាសាដូចជាដង្កូវ និងប្រចៀវអ៊ីចឹង ហើយគេនៅទាំងដាក់ឈ្មោះឲ្យជនពាលនោះថា ជាមនុស្សដង្កូវ មនុស្សប្រចៀវទៀតផង ។ ពីព្រោះមនុស្សប្រភេទនេះជាមនុស្សបំព្រៃជាតិ បំព្រៃសាសនា បំព្រៃប្រទេស បំព្រៃលោកឲ្យប្រហែលដូចជាព្រៃស្មសាន ។ មួយទៀតមនុស្សប្រភេទដង្កូវ និងប្រចៀវនេះ ច្រើនតែកើតមានឡើងក្នុងកាលៈទេសៈណាដែលប្រទេសជាតិឬពិភពលោកកើតកលិយុគ ដូចជាពេលប្រទេសជាតិមានវិបត្តិត្រូវ បរទេសជិះជាន់ឈ្លានពាន, គឺថាក្នុងសម័យដែលប្រទេសកើតភ័យ តែងលេចមុខជនក្បត់ជាតិ លក់ឧត្តមគតិ ធ្វើជាអាយ៉ងបម្រើសត្រូវ បង្កប់ខ្លួនក្នុងសមាគមជាតិ ដើម្បីហុចការណ៍សម្ងាត់ឲ្យសត្រូវ ។ ទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្របានប្រាប់ បានទូន្មាន រំឭកដាស់តឿនយើងកុំឲ្យធ្វេសប្រហែស ក្នុងពេលប្រទេសជាតិត្រូវបរទេសត្រួតត្រា ឬឈ្លានពាន ព្រោះថា ប្រវត្តិសាស្ត្រជាមេរៀនរបស់បច្ចុប្បន្នកាល ។ យើងសុទ្ធតែនៅចងចាំគ្រប់គ្នាថា កាលពីសតវត្សរ៍ ទី ១៨ លោកចៅហ្វាយខេត្តព្រះត្រពាំង ឧកញ៉ា សឺន គុយកំពូលវីរបុរសខ្មែរក្រោម ដែលចាញ់សង្គ្រាមយួន ហើយប្រគល់ខ្លួនឲ្យយួនកាត់ក្បាលជាថ្នូរជីវិតជាតិ សាសនា វប្បធម៌ ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់របស់ខ្មែរក្រោមនោះ ក៏ព្រោះតែភូឈួយគង់ជាសហការីរបស់ចៅហ្វាយខេត្ត ជាមនុស្សក្បត់ជាតិលង់លាភ ស័ក្តិ យស លុះតណ្ហា យកការណ៍សម្ងាត់ឲ្យយួន ដើម្បីសម្លាប់ខ្មែរជាជាតិកំណើតរបស់ខ្លួន ។ មេរៀនប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ល្វីងជូរចត់មួយនេះ ខ្មែរក្រោមចងចាំតកូនចៅ ។ ហេតុនោះបានជា កាលណាមានរឿងអ្វីជាប់ទាក់ទងនឹងការតស៊ូដើម្បីជាតិ សាសនា មាតុភូមិកម្ពុជាក្រោម, ចាស់ទុំយើងតែងតែក្រើនរំឭកកូនចៅសិស្សគណថា “នែកូន ! ត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នណា៎ ! ទីណាមានឧកញ៉ាសឺន គុយ ទីនោះមានភូឈួយគង់” ដំបូន្មាននេះចង់ប្រៀនប្រដៅកូនចៅថា ធ្វើអ្វីឲ្យប្រុងប្រយ័ត្ន កុំធ្វេសប្រហែស កុំធ្លោយការណ៍ ក្រែងបែកការណ៍អសារបង់ ព្រោះជនបង្កប់ជាពូជពង្សភូឈួយគង់ ។ ភូឈួយគង់ជាបិសាចប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាក្រោម តែមិនគួរបើនៅមានអ្នកជាន់ក្រោយជាពូជអម្បូរឈាមជ័រភូឈួយគង់បន្តវេនកាន់តែច្រើនឡើងសោះ គួរណាស់តែមើលឃើញនូវវីរភាពដ៏មហស្ចារ្យនៃឧកញ៉ា សឺន គុយ ហើយយកតម្រាបត្រាប់តម្រាយតាមឲ្យបានទាំងអស់គ្នា ។ ត្រង់នេះសមនឹងពាក្យអ្នកផងតែងពោលថា ឧកញ៉ាសឺន គុយស្លាប់ទៅតែខ្លួន តែកេរ្តិ៍ឈ្មោះពូជអម្បូរ សឺន គុយ មិនសាបសូន្យទេ, ព្រោះលោកជាអមតបុគ្គលខ្មែរក្រោម រស់នៅជាអមតៈក្នុងចិត្តវិញ្ញាណខ្មែរ ឈរលើឧត្តមគតិថា “សូវស្លាប់ខ្លួន កុំឲ្យស្លាប់ជាតិ ស្លាប់ហើយកើតទៀត ស្លាប់ជាតិសាបសូន្យ” គឺឧកញ៉ាសឺន គុយ ម្នាក់សូវស្លាប់ទុកឲ្យជាតិ សាសនាទាំងមូលបានរស់រានមានជីវិតឋិតថេរចីរកាលតអង្វែងមកដល់សព្វថ្ងៃ ។ ឯអ្នកស្នេហាជាតិតស៊ូផ្តាច់ប្តូរជាអម្បូរឧកញ៉ាសឺន គុយរាប់លាននាក់ រាប់ជំនាន់ រាប់តំណតវេនពីឧកញ៉ា ក៏មិនចេះសាបសូន្យជាដាច់ពូជឡើយ ។ ទន្ទឹមនោះក៏កូនចៅប្រចៀវភូឈួយគង់ក៏កើតឡើងមិនតិចដែរ ; សមនឹងពាក្យបុរាណលោកបានពោលថា ពូជរាជសីកើតរាជសី, ពូជចចកកើតចចក, ពូជរាជហង្សកើតរាជហង្ស, ពូជក្អែកកើតក្អែក ។
ជាការជាក់ស្តែងប្រាកដណាស់ នៅពេលកន្លងហើយថ្មី ៗ គឺក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៤ នេះ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមនៅកម្ពុជាក្រោម បានឲ្យដឹងថា គេទើបតែចាប់បានជនបង្កប់ឬចារបុរសរបស់យួនកុម្មុយនីស្តម្នាក់ឈ្មោះ គឹម ថាន់ (KIM THANH) កំណើតកើតជានៅភូមិចេតិយ ស្រុកថ្កូវ ខេត្តព្រះត្រពាំង មានជាតិជាខ្មែរក្រោម, បច្ចុប្បន្នលោកគឹម ថាន់ ជានិស្សិតផ្នែកច្បាប់ (កុម្មុយនីស្តយួន )នៅសកលវិទ្យាល័យ ព្រះត្រពាំង ហើយក៏ជាសិស្សពុទ្ធិកសិក្សា ថ្នាក់មធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ឆ្នាំបញ្ចប់ផងដែរ ដែលកំពុងសិក្សាជាមួយព្រះសង្ឃជាសមណសិស្សនៅវត្ត ព្រះឥន្ទឧទ្យាន បង្រៃថ្មី ស្រុកថ្កូវ ខេត្តព្រះត្រពាំង ។ បុគ្គលនេះក៏ជាអន្ទិតទើបតែសឹកពីផ្នួសបានប្រហែលពីរឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ គឺសឹកព្រោះទៅរៀនមហាវិទ្យាល័យច្បាប់នៅសាលារដ្ឋយួន ប៉ុន្តែគេក៏មិនបានឈប់រៀនសាលាវត្តខ្មែរឡើយ ។ ដ្បិតគេក៏ចេះគិតឃើញថាខ្លួនជាខ្មែរមួយរូបនឹងគេដែរ តែគ្មាននរណាស្មានដល់ថាគេជាជនបង្កប់ចូលវត្តរៀនដើម្បីស៊ើបការសម្ងាត់ គឺគេមករៀនជាមួយព្រះសង្ឃ ដើម្បីបំពេញភ្នាក់ងារជាជនបង្កប់របស់យួនកុម្មុយនីស្ត ។សកម្មភាពរបស់គេក្នុងពេលរៀន គឺយកចិត្តទុកដាក់តែក្នុងការដើរស្និទ្ធស្នាលនឹងព្រះសង្ឃ ដើម្បីតាមដានមើលឲ្យដឹងថា តើព្រះសង្ឃប្រើប្រាស់អិនធើណិតដើម្បីអ្វី ? ប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធសង្គមណាខ្លះ, មានទំនាក់ទំនាក់ជិតដិតនឹងនរណាខ្លះ, ហើយតាមដានព័ត៌មានអ្វីខ្លះ, មួយទៀតគេចង់ដឹងថាព្រះសង្ឃក្នុងវត្តមានសកម្មភាពអ្វីខុសប្រក្រតីដែរឬទេ, មានគិតគូរពីរឿងបញ្ហាជាតិឬទេ, មានជនបរទេស ឬជនចម្លែកមុខណាចេញចូលវត្តឬទេ ជាពិសេសព្រះចៅអធិការ ព្រះអាចារ្យ និងលោកគ្រូ អ្នកគ្រូ ធ្វើអ្វី និយាយអ្វី បង្រៀនពីអ្វី ? ។ ទន្ទឹមនឹងនោះគេក៏ចង់ស៊ើបរកជនបង្កប់ថ្មីបន្ថែមទៀត ដើម្បីជួយបំពេញភារកិច្ចជារនុកក្នុងឲ្យបានកាន់តែច្រើន, ប៉ុន្តែចៃដន្យថ្ងៃមួយពេលឈប់សម្រាកចេញលេង ស្រាប់តែគេធ្វើឲ្យភ្លេចលិខិតរបាយការណ៍ជូនចៅហ្វាយយួនរបស់គេនៅលើតុ ដែលគេខំប្រឹងសរសេរបញ្ចេញបញ្ចូលបន្ថែមបន្ថយក្នុងម៉ោងរៀនតាមតែនឹកឃើញដើម្បីយកចិត្តចៅហ្វាយ ។ ឯព្រះសង្ឃដែលនៅមិនទាន់បានចេញពីសាលាក៏បានមើលឃើញរបាយការណ៍នោះ ទើបដឹងថាជនកំហូចនេះជាដង្កូវជ្រកក្រោមស្លឹកពោធិ៍ និងជាប្រចៀវទុំមែកពោធិ៍ ក៏នាំគ្នាថតទុកជាភ័ស្តុតាងដើម្បីកុំឲ្យព្រះសង្ឃដទៃទៀត ធ្វេសប្រហែសជឿទុកចិត្តលើមនុស្សប្រចៀវនេះតទៅទៀត ។ បន្ទាប់មកអ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកក៏បានបង្ហោះរបាយការណ៍នោះ ដើម្បីបកអាក្រាតពីមុខមាត់ប្រចៀវរបស់ជននោះ ។ ត្រង់នេះបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថា រដ្ឋាភិបាលយួនមិនបានគោរពសិទ្ធិជំនឿសាសនាដូចដែលខ្លួនបានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងក្នុងការចុះហត្ថលេខាទទួលយកការអនុវត្តនូវច្បាប់អន្តរជាតិនានាមានច្បាប់សិទ្ធិមនុស្ស ច្បាប់សិទ្ធិជនជាតិដើម ដែលក្នុងនោះក៏មានច្បាប់គោរពសិទ្ធិជំនឿសាសនាផងដែរ គឺយួនបានប្រមាថពុទ្ធសាសនា ដោយដាក់ពង្រាយជនបង្កប់នៅតាមវត្តអារាមខ្មែរស្ទើរតែគ្រប់ ២៤ ម៉ោង ក្នុងមួយថ្ងៃ, បើជនបង្កប់ជាអ្នកនៅក្នុងវត្តស្រាប់គឺ គ្រប់ ២៤ ម៉ោងតែម្តង ។ ក្នុងរឿងជ្រើសរើសចារបុរសធ្វើជាជនបង្កប់នេះ យួនមានជំនាញខ្លាំងណាស់ គឺមុននឹងសម្រេចយកជនណាម្នាក់ គេតែងចំណាយពេលយ៉ាងយូរតាមដានសកម្មភាព និងសិក្សាពីចិត្តគំនិត ចរិតលក្ខណៈជននោះបានល្អិតល្អន់បំផុត ។ បេក្ខជនដែលត្រូវបានយួនជ្រើសរើសជាជនបង្កប់ស៊ើបការទាល់តែសម្បទាដោយហេតុច្រើនយ៉ាងដូចជា បានបួសរៀនចេះដឹងសមគួរ, មានឋានៈ, ចេះអក្សរសាស្ត្រខ្មែរ, ធ្លាប់ជិតដិតនឹងព្រះសង្ឃ, ធ្លាប់ធ្វើជាម៉ូតូឌុបព្រះសង្ឃទៅណាមកណាជាញឹកញយ, កំពុងបួសក្នុងវត្ត, កំពុងសំណាក់នៅក្នុងវត្ត, កំពុងរៀននឹងព្រះសង្ឃ, ហើយជាមនុស្សមានចរិតលោភលន់ក្នុងលាភសក្ការៈ ស្រេកឃ្លានឋានៈ ស័ក្តិ យស ការងារ និងមានចរិតឡើងចាងស៊ីជោរ ក្រឡេចក្រឡុច ពុតត្បុត ពិសពុល ជាដើម ។ នៅកម្ពុជាក្រោមគេតែងនិយាយគ្នាថា មនុស្សណាដែលយួនជ្រើសរើសធ្វើជាចារបុរស ធ្វើជាអាយ៉ងទុកទប់ទល់នឹងខ្មែរគ្នាឯងហើយ មិនសូវដែលខុសទេ ។ តាមពិតក្រៅពីអន្ទិត គឹម ថាន់ ដែលគេចាប់បានភ័ស្តុតាងជាជនបង្កប់នេះ ក៏នៅមានខ្មែរក្រោមជាច្រើននាក់ទៀតជាមនុស្សប្រចៀវ ដោយចេញមុខខ្លះ ដោយលាក់មុខខ្លះ ហើយខ្លះមាននាទីជានគរបាលសន្តិសុខខេត្ត ស្រុក ឃុំ ភូមិ, មិនតែប៉ុណ្ណោះខ្លះជាគ្រូបង្រៀនព្រះសង្ឃសាលាពុទ្ធិកសិក្សាក្នុងវត្ត ខ្លះជាគណៈកម្មការវត្តថែមទៀតផង ។ គឺអាចនិយាយបានថា មនុស្សគ្រប់ប្រភេទតាមតែយួនអាចលួងលោមទិញខួរក្បាល និងសម្លុតគម្រាមបានជោគជ័យ ។ ទន្ទឹមនឹងនោះយួនក៏ធ្លាប់បរាជ័យខកចិត្តយ៉ាងអាម៉ាស់មុខនឹងខ្មែរក្រោម ពូជឧកញ៉ា សឺន គុយ យ៉ាងច្រើនក្រាស់ក្រៃ ។ ក្រៃលែងជាងនោះទៅទៀត គឺគ្រប់ក្រសួងស្ថាប័នរដ្ឋទាំងអស់ ចំពោះខេត្តក្រុងណាដែលមានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមរស់នៅកុះករដូចជាខេត្តព្រះត្រពាំង ឃ្លាំង ពលលាវ ក្រមួនស មាត់ជ្រូក ទឹកខ្មៅ ព្រែកឫស្សី លង់ហោ ជាដើម យួនសុទ្ធតែជ្រើសរើសយកខ្មែរខួរយួនទុកប្រើប្រាស់ជាឧបករណ៍ប្រឆាំងតទល់ និងប្រើកលល្បិចល្បួងលួងលោម តាមបែបប្រជាភិថុតិទៅរកខ្មែរគ្នាឯងទាំងអស់ ហើយភាគច្រើនមនុស្សទាំងនោះក៏ជាអន្ទិត ៗ សឹកពីបួស ព្រោះមានតែមនុស្សប្រភេទនេះទេទើបដឹងការណ៍ជាតិ សាសនា វត្តវ៉ាច្បាស់លាស់ ដោយសំអាងលេសថា ដើម្បីងាយស្រួលដល់ការជួយដោះស្រាយ ជួយការពារ ជួយទាមទាររកយុត្តិធម៌ជូនខ្មែរក្រោមជារបាំង ។
កាលបើពិចារណាដល់រឿងមនុស្សប្រចៀវ មនុស្សដង្កូវទាំងនោះ កោតតែគេធ្វើទៅកើត ព្រោះវត្តដែលធ្លាប់ជាវិហារដ្ឋានឲ្យខ្លួនបួសរៀនតាំងពីខ្លួននៅជាកូននេនមិនទាន់ចេះដឹងមួយម៉ាត់ រហូតដល់ធ្វើឲ្យខ្លួនបានចេះដឹងទៅជាបញ្ញវ័ន្តមួយរូបនឹងគេដែរ, ម៉ែឪដែលបានទូលត្រៃចីវរដង្ហែខ្លួនទៅបួស ផ្ញើនឹងសាសនាដោយសង្ឃឹមថាកូនប្រុសរបស់ខ្លួននឹងបានជាទំពាំងស្នងជាតិ ស្នងសាសនា, បាយបាត្រដែលមនុស្សខ្មែរភាគច្រើនជាកសិករមានជីវភាពក្រីក្រលំបាក ព្រោះជីវិតនៅក្រោមនឹមដែកត្រួតត្រារបស់យួន តែនៅខំប្រឹងត្រដរទាំងត្រដាបត្រដួសទៅដាក់បាត្រចិញ្ចឹមជីវិតអ្នកបួសឲ្យរស់ ហើយបានបួសរៀនចេះដឹង ទុកជាទីពឹងរបស់ជាតិសាសនា, ស្បង់ចីពរដែលខ្លួនធ្លាប់យកធ្វើជាសំពត់កាសាវពស្ត្រ ដើម្បីបព្វជ្ជាឧបសម្បទាជាសាមណេរ ជាភិក្ខុ ជ្រោងទង់ជ័យព្រះពុទ្ធសាសនា, ព្រះឧបជ្ឈាយ៍ដែលធ្លាប់តែទូន្មានខ្លួនព្រឹកល្ងាចឲ្យខំរៀន ព្រោះជាតិសាសនាត្រូវអ្នកចេះ, អាចារ្យបង្រៀនលះបង់ការផ្ទះ ស្ម័គ្រចិត្តបង្រៀនខ្លួនឲ្យទាល់តែបានចេះដឹងព្រោះពឹងនិងសង្ឃឹមលើសង្ឃជាប្រមុខជាតិដ៏កម្សត់របស់ខ្លួន, ព្រះសង្ឃជាកល្យាណមិត្តកម្សត់កម្ររបស់ខ្លួនជាដើម ។ គុណធ្ងន់មហាធ្ងន់ប៉ុនមហាមេឃនេះ ខ្លួនគេនៅមិនទាន់ទាំងបានតបស្នង ឬទើបតែបានតបស្នងបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ មិនគួរបើគេហ៊ានយកគុណជាទោស យកជាតិសាសនារបស់ខ្លួនជាសត្រូវ ហើយយកសត្រូវលួចជាតិ បំផ្លាញសាសនារបស់ខ្លួនជាមិត្តយ៉ាងនេះសោះ ។ តើជនទាំងនោះមានដែលសួរខ្លួនឯងទេ ថាតើសត្រូវយួននោះគេមានចាត់ទុកខ្លួនឯងជាមិត្តពិតប្រាកដរបស់គេមែនឬទេ ឬក៏គេគ្រាន់តែចំណាយលុយទិញខួរក្បាលខ្លួនដែលបានពីវត្ត សម្រាប់ប្រើប្រាស់ជាឧបករណ៍ប្រឆាំងតបមកវត្តវិញ ? ពុំនោះគេគ្រាន់តែខ្ចីដៃរបស់ខ្លួនសម្លាប់ជាតិសាសនាខ្លួនឯង ដើម្បីពង្រឹងពង្រីកជាតិរបស់គេ ? តាមពិតនេះជាយុទ្ធវិធី ប្រើពិសបង្ក្រាបពិស របស់យួនកុម្មុយនីស្ត ហើយក៏ជាឧបាយកលដ៏ពិសពុលបំផុត ក្នុងការបំបែកអត្តភាពជាតិខ្មែរឲ្យបែកខ្ញែកជាបំណែក ៗ គឺធ្វើយ៉ាងណាឲ្យខ្មែរមើលមុខគ្នាលែងត្រង់ លែងទុកចិត្តគ្នា លែងជឿជាក់លើគ្នា លែងគោរពរាប់អានគ្នា លែងមានឆន្ទៈជាតិសាសនារួមគ្នា លែងព្រមព្រៀងសាមគ្គីគ្នីគ្នា លែងជានាគ្នា លែងធ្វើអ្វីកើត ។ ព្រោះធម្មតាកាលបើ អត្តភាពជាតិណានីមួយបែកខ្ញែកគ្នាជាពីរប៉ែក គឺប៉ែកម្ខាងទ្រុស្តជាតិ ប៉ែកម្ខាងស្នេហាជាតិ ធាតុទាំងពីរនេះ តែងតែប្រឆាំងគ្នាលើសលែងសត្រូវក្រៅជាតិទៅទៀត, បែងចែកដាច់ពីគ្នាដូចជាទឹកនិងប្រេង កម្រនឹងបូកបញ្ចូលគ្នាដូចជាទឹកនិងទឹកដោះគោបានណាស់ ។ ហេតុនោះ គួរតែជនបង្កប់ខ្លួនពួនអាត្មាប្រហារជាតិឯងបម្រើជាតិយួនទាំងឡាយ គិតគូរពិចារណាសាឡើងវិញ គួរតែអាណិតជាតិ កុំគួរនៅតែបន្តបំពេញបំណងសត្រូវទៀតឡើយ, កុំបបួលគ្នាដើរខុសផ្លូវទៀតឲ្យសោះ, ល្មមភ្ញាក់ខ្លួនហើយ មិនទាន់ហួសពេលទេ, ឯអ្នកដែលមិនទាន់ដើរផ្លូវខុសគួរតែចៀសវាងឲ្យឆ្ងាយ កុំយកខ្លួនសេពគប់ជនពាលប្រចៀវ, គួរតែភ្ងារស្មារតីដឹងខ្លួនឡើងថា អាត្មាអញកើតមកជាមនុស្សមានជាតិ មានសាសន៍ មានប្រទេសជាតិនឹងគេដែរ តែប្រទេសអញមានគ្រោះត្រូវយួនជិះជាន់ប្លន់ដណ្តើមយក បើអាត្មាអញយកដៃជើងទៅធ្វើការបម្រើយួននោះ អាត្មាអញអន់ជាងជនពិការដៃជើងទៅទៀត គួរតែអាត្មាកាត់ដៃកាត់ជើងខ្លួនឯងចោលទៅប្រសើរជាង, ឬបើអាត្មាអញយកភ្នែក ទៅលួចឃ្លាំមើល, យកត្រចៀកទៅលួចស្តាប់ការណ៍, យកមាត់ទៅរាយការណ៍ញុះញង់មួលបង្កាច់ជាតិឯង, យកខួរក្បាលទៅគិតរកល្បិចកលផ្តល់ការណ៍ឲ្យយួននោះ អាត្មាអញពិតជាអន់ជាងមនុស្សខ្វាក់ ថ្លង់ គ និងវិកលចរិតទៅទៀត ព្រោះថា មនុស្សវិការវិកលទាំងនោះ ពិតមែនតែគេពិការពិកល តែគេមិនបានទៅធ្វើអំពើថោកទាបក្បត់ជាតិសាសនាដូចខ្លួនអញឡើយ ។
មួយវិញទៀត គួរគិតពីលទ្ធផលអាក្រក់របស់មនុស្សប្រចៀវក្បត់ជាតិ ក្បត់សាសនា ក្បត់មាតាបិតា ក្បត់ព្រះឧបជ្ឈាយ៍ ក្បត់មិត្ត ជាមនុស្សស្លាប់ទាំងរស់ស្អុយទាំងស្រស់ ដែលសង្គមជាតិគេខ្ពើមរអើមជាងគំរង់សាកសព ។ ព្រោះមនុស្សប្រភេទនេះបើកើតក្នុងជាតិឬសាសនាណា ចង្រៃដល់ជាតិឬសាសនានោះ, បើកើតនៅក្នុងផ្ទះឬត្រកូលណា ចង្រៃដល់ផ្ទះឬត្រកូលនោះ, បើកើតនៅភូមិណា ចង្រៃដល់ភូមិនោះ, បើកើតនៅស្រុកណា ចង្រៃដល់ស្រុកនោះ, បើកើតនៅក្នុងប្រទេសណា ចង្រៃដល់ប្រទេសនោះ ។
ប៉ុន្តែថា បើយើងសិក្សាពិចារណាឲ្យល្អិតល្អន់ដល់ឫសគល់ទៅ ឃើញថាមនុស្សដង្កូវឬមនុស្សប្រចៀវទាំងនោះជាជនរងគ្រោះគួរឲ្យអាណិតទៅវិញ ។ ព្រោះថាជនទាំងនោះរស់នៅក្នុងភាពជាមនុស្សដែលជាកំណើតកើតបានដោយកម្របំផុត តែត្រូវសង្គមជាតិរបស់ខ្លួនចាត់ទុកជាចៃជាតិ មេក្រមីជាតិ ដង្កូវជាតិ ឈ្លើងជាតិ ទៅតាមទង្វើទ្រុស្តជាតិទ្រុស្តសាសនារបស់ខ្លួនដែលស្មើនឹងទង្វើនៃសត្វតិរច្ឆានទាំងឡាយនោះ ។ ប្រសិនបើគេនៅសល់ឧត្តមគតិ ឬសតិសម្បជញ្ញៈជាមនុស្សបានខ្លះ ឬថ្ងៃណាមួយគេបែរជាភ្ញាក់កំណើតកើតគំនិត ដឹងខ្លួនកើតមកជាមនុស្សមានជាតិ មានសសនា មានពូជអម្បូរដូចគេឯងក្នុងពិភពលោកនេះដែរ ម៉េចអញខុសគេតែឯង មិនដូចគេសោះ មើលទៅជាតិគេចុះម្នាក់ ៗ សុទ្ធតែខិតខំធ្វើអ្វី ៗ គ្រប់យ៉ាង ដើម្បីសេចក្តីចម្រើនរុងរឿងរបស់ជាតិគេ គេបានបរិច្ចាគធនធាន បរិច្ចាគបញ្ញា បរិច្ចាគផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន បរិច្ចាគពេលវេលាមួយជីវិត រហូតដល់ហ៊ានបរិច្ចាគជីវិតទាំងស្រស់ដើម្បីជាតិរបស់គេ ។ មិនសមបើខ្លួនអញបែរជាមនុស្សទ្រុសជាតិ ទ្រុស្តសាសនា ធ្វើតែអំពើពាលាថោកទាប ពន្លិចជាតិ ពន្លិចសាសនាខ្លួនឯងបែបនេះសោះ ។ កាលបើគេនៅចេះប្រើធម្មសញ្ញាជាកម្មសិទ្ធិពិសេសបំផុត របស់មនុស្សជាតិបែបនេះ គេមុខតែភ្ញាក់ខ្លួនកើតវិប្បដិសារៈក្តៅក្រហល់ក្រហាយស្តាយក្រោយជាពុំខាន ហើយសំណល់ជីវិតចុងក្រោយរបស់គេហាក់ដូចជារស់នៅក្នុងខ្ទះដែកវិប្បដិសារៈដ៏ក្តៅពន្លឹក ព្រោះវិប្បដិសារកម្មដែលបុគ្គលបានធ្វើហើយ រមែងមានវិប្បដិសារៈជាផល ។ មួយវិញសោត កាលបើយើងរួមគ្នាសិក្សាស្រាវជ្រាវរិះរាវរកឫសគល់ឲ្យដល់ដើមហេតុនៃរឿងនេះ យើងនឹងបានឃើញថា អ្វី ៗ ទាំងអស់សុទ្ធតែកើតឡើងដោយសារយួនជាដើមចមដើមអាទិ គឺយួនជាអ្នកបង្កហេតុឡើងទាំងអស់ ។ ដើមឡើយខ្មែររស់នៅជាមួយគ្នាយ៉ាងសុខក្សេមក្សាន្ត មិនមានពៀរវេរានឹងគ្នាទេ តែតាំងពីយួនជាចោរព្រៃចូលមកលុកលុយប្រើឧបាយកលថោកទាបបំបែកបំបាក់ខ្មែរឲ្យបែកបាក់ រហូតដល់យួនឈ្លានពាន ដណ្តើមយកបានទីតាំងមួយចំនួនដូចជាកម្ពុជាក្រោមជាដើម យួនចាប់ផ្តើមគ្រប់គ្រងលើទឹកដីខ្មែរ លើប្រជារាស្ត្រខ្មែរ ហើយលួចសំឡេះខ្មែរអ្នកស្នេហាជាតិចោល បន្តុបខ្មែរអ្នកល្មោភអំណាច ល្មោភកាមគុណ ទ្រុស្តជាតិ ទ្រុស្តសាសនា ឲ្យឡើងធ្វើធំ ដើម្បីប្តួលរំលំកាប់សម្លាប់ប្រយុទ្ធប្រឆាំងជាតិឯង នាំបណ្តាលឲ្យស្រុកទេសកើតភ័យ ចលាចលកលិយុគ ស្រុកខ្មែរទាំងមូលទៅជាវាលពិឃាតមហាសោកនាដកម្ម ប្រជាជាតិខ្មែរស្លាប់ស្ទើរដាច់ពូជ ទឹកដីបាត់បង់ស្ទើរអស់គ្មានសល់ ។ គឺទម្រាំតែយួនបានត្រួតត្រាលើទឹកដីកម្ពុជាក្រោមដូចសព្វថ្ងៃ យួនបានកាប់សម្លាប់ខ្មែរ បង្កការឈឺចាប់ បង្កមហន្តរាយ និងប្រើគ្រប់លកល្បិចថោកទាបបំផុតច្រើនអនេកប្បការ មិនមែនបានទឹកដីខ្មែរដោយទង្វើមនុស្សធម៌ ទង្វើសុចរិត ឬបានដោយការព្រមព្រៀងស្ម័គ្រចិត្តរបស់ខ្មែរក្រោមជាម្ចាស់ស្រុកទេ គឺយួនជាឧក្រិដ្ឋជនសម្លាប់រង្គាលមនុស្សជាតិ លួចប្រទេសជាតិ ធ្វើឲ្យខ្មែររាប់លាននាក់រាប់ជំនាន់មកហើយស្លាប់បាត់បង់ជីវិត រស់បាត់បង់ទឹកដី បាត់បង់សេរីភាព បាត់បង់សិទ្ធិជាម្ចាស់ប្រទេស ។ ការបាត់បង់ទឹកដី និងសិទ្ធិសេរីភាព មិនមែនបាត់បង់ត្រឹមតែប៉ុណ្ណឹងទេ គឺបាត់បង់ដោយទាំងអ្វី ៗ ជាច្រើនទៀតដែលជាធាតុពឹងអាស្រ័យលើទឹកដី សិទ្ធិសេរីភាព ដូចជាជីវិតមនុស្ស សិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិជំនឿសាសនា សិទ្ធិជនជាតិដើម សិទ្ធិសម្រេចវាសនាខ្លួនដោយខ្លួនឯង សិទ្ធិសិក្សាអប់រំ សិទ្ធិកុមារ សិទ្ធិស្ត្រី សិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច សិទ្ធិរក្សាការពារនិងពង្រឹងពង្រីកវប្បធម៌អារ្យធម៌ប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ សិទ្ធិសារព័ត៌មាន សិទ្ធិប្រើសេរីភាពរបស់ខ្លួនក្នុងការនិយាយ ក្នុងការគិត ក្នុងការធ្វើ ជាដើម សិទ្ធិទាំងនេះសុទ្ធតែត្រូវពឹងអាស្រ័យ លើទឹកដីប្រទេសជាតិនិងសេរីភាពទាំងអស់ ។ ព្រោះតែបាត់បង់ច្រើនពេកដូច្នេះបានជា ខ្មែរក្រោមខ្លះត្រូវយួនពង្វក់ខួរក្បាលឲ្យភ្លេចខ្លួនឯងជាខ្មែរក្រោមជាជនជាតិដើមតែម្តង ឲ្យចងចាំត្រឹមតែថា ខ្លួនជាជនជាតិភាគតិចរស់នៅបញ្ញើអាស្រ័យគុណប្រទេសវៀតណាម, បើបានជាដឹងខ្លួនជាជនជាតិភាគតិចហើយ កុំនៅចង់បានអ្វី ឬមានចិត្តងាករេឲ្យសោះ ត្រូវស្មោះនឹងបក្សរដ្ឋ ហើយគិតតែពីខំប្រឹងធ្វើការបម្រើបក្សនិងរដ្ឋកកុម្មុយនីស្ត ដើម្បីសេចក្តីចម្រើនរុងរឿងហ្មឺនឆ្នាំនៃបក្សនិងរដ្ឋកុម្មុយនីស្តវៀតណាមទៅបានហើយ ។ អ្នកមិនបាច់បារម្ភពីជីវភាពក្រខ្សត់អត់ឃ្លានគ្មានស៊ីដូចដូនតារបស់អ្នកទៀតទេ អ្នកនឹងបានរស់នៅក្នុងប្រទេសសាធារណរដ្ឋ សង្គមនិយមវៀតណាម ឯករាជ្យ សេរីភាព សុភមង្គល រៀងរាបដរាបជាអមតៈ នេះជាមន្តអាគមសណ្តំបេះដូងខ្មែរក្រោម ជាតិរច្ឆានវិជ្ជា ជាវិជ្ជាបិសាច ជាវិជ្ជាប្រជាភិថុតិបោកប្រាស់របស់កុម្មុយនីស្តយួនសូត្រសែកដាក់ខ្មែរក្រោម, មានអ្នកខ្លះមិនដឹងថានេះជាកលឧបាយ ជាអាគមបិសាច អ្នកខ្លះទៀតដឹងហើយ ក៏នៅតែត្រូវមន្តអាគមបិសាចនេះសណ្តំ នាំឲ្យវង្វេងវិងស៊ុង លង់ទ្រនេស លុះក្នុងកណ្តាប់ដៃសត្រូវយួនលែងមានគ្រូដោះបន្សាបកើត ។ ចំណែកអ្នកដែលបានដាស់មន្តអាគមគាថាសតិសម្បជញ្ញៈការពារខ្លួន របស់ព្រះពុទ្ធក៏ធ្វើឲ្យមន្តអាគមបិសាចរបស់កុម្មុយនីស្តយួន សាបរលាបអសារបង់ទៅឯង ។ មន្តអាគមបិសាចរបស់កុម្មុយនីស្តយួនពិតមែនតែខ្លាំងពូកែ តែបើប៉ះត្រង់អាគមគាថាព្រះសម្មាសម្មាតែមួយឃ្លាថា “អបមាទោ អមតំ បទំ ការមិនធ្វេសស្មារតីជាផ្លូវនៃសេចក្តីមិនស្លាប់” នឹងសាបបង់អសារពុំខាន ។ នេះជាមន្តអាកមគាថាការពារខ្លួន ការពារផលប្រយោជន៍ជាតិ ការពារប្រទេស ការពារសាសនា ការពារសន្តិភាព ការពារសុខចម្រើន ការពារគុណធម៌ ការពាសាមគ្គីធម៌ ការពារសត្រូវកុំយាយី ជាដើម គឺថាឲ្យតែជនណាកាន់ខ្ជាប់នឹងមិនចេះសាបសូន្យឡើយ បើទុកជាស្លាប់ទៅរាប់ពាន់ឆ្នាំក៏កេរ្តិ៍ឈ្មោះរស់អមតៈ ព្រោះអាគមពុទ្ធគាថានេះជាវិជ្ជាជីវិតអមតៈ អ្នកយល់ដល់នឹងបានស្គាល់ជីវិតអមតៈដូចបំណង, ជាផ្លូវទៅកាន់អមតៈនិព្វាន អ្នកប្រាថ្នានិព្វានត្រូវទៅតាមផ្លូវសតិសម្បជញ្ញៈនេះឯង ។
ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្នុងនាមជាខ្មែរក្រោមដូចគ្នា និងក្នុងនាមជាពុទ្ធសាសនិកដូចគ្នា យើងនៅតែនឹកអាណិតខ្លោចចិត្តចំពោះមនុស្សប្រចៀវវិការសតិសម្បជញ្ញៈ ជាជនទ្រុស្តជាតិ ទ្រុស្តសាសនាទាំងនោះ ។ ព្រះពុទ្ធរបស់យើងទាំងអស់គ្នា ទ្រង់មានមហាករុណាទិគុណដ៏លើសលុប ទ្រង់អាណិតសត្វលោកដែលលុះអវិជ្ជា តណ្ហា បណ្តោយឲ្យអវិជ្ជាតណ្ហាដឹកមុខសាងបាបកម្មទុច្ចរិតលែងគិតខ្មាសបាប ខ្លាចបាប ឬទុក្ខទោសអ្វីទាំងអស់ ដឹងតែពីជ្រប់មុខទៅធ្វើ ទាំងដឹងខ្លួនថានោះជាបាបក្តី ទាំងមិនដឹងខ្លួនថានោះជាបាបក្តី ក៏ដឹងតែពីធ្វើយ៉ាងសប្បាយ យ៉ាងពេញចិត្ត យ៉ាងញៀនញ៉ាម ដូចជាមមាចឃើញភ្លើងដឹងតែពីដំក្បាលហើរសំដៅចូលទាំងហ្វូង ។ ព្រះពុទ្ធទ្រង់បានជ្រាបឫសគល់ដើមហេតុ នៃបុគ្គលបាបទាំងនោះច្បាស់លាស់អស់ជើង ទើបទ្រង់ត្រាស់ដោយព្រះទ័យករុណាថា តាមពិតមិនមែនមនុស្សចេះធ្វើបាបដោយខ្លួនឯងទេ, លោភៈ ចិត្តលោភលន់ ទោសៈ ចិត្តខឹងក្រោធ មោហៈ ចិត្តងងឹតគ្មានចំណេះ អកុសលមូលទាំង ៣ នេះឯង ជាមេបញ្ជាការ ជាចៅហ្វាយ ជាឫសគល់ របស់បាបកម្ម ជាមេគំនិតប្រើមនុស្សឲ្យធ្វើបាប លុះដល់មនុស្សនោះធ្វើបាបតាមបញ្ជារបស់លោភៈ ទោសៈ មោហៈ ក៏ក្លាយទៅជាបុគ្គលបាប បុគ្គលពាលដែលគេស្អប់ខ្ពើម ។ លុះតែមនុស្សសម្លាប់នូវលោភៈ ទោសៈ មោហៈ ដែលដាក់អាណានិគមត្រួតត្រាលើខ្លួនបាន ទើបមនុស្សមានសេរីភាពរួចចាកពីកណ្តាប់ដៃបាប លែងធ្វើបាបជាស្ថាពរ ។ យ៉ាងណាមិញខ្មែរបម្រើយួនទ្រុស្តជាតិ ទ្រុស្តសាសនា ក៏មកអំពីលុះក្នុងអំណាចអាគមបិសាចប្រជាភិថុតិរបស់យួន គឺយួនជាមេបញ្ជាការ ជាដើមអាទិ ជាមេសមគំនិត ញុះញង់ឲ្យខ្មែរក្រោមទ្រុស្តជាតិសាសនាខ្លួនឯង មិនមែនខ្មែរក្រោមចេះធ្វើ ឬហ៊ានធ្វើដូច្នោះដោយគំនិតឯងទេ ។ ហេតុដូច្នេះខ្មែរក្រោមត្រូវតែព្រួតដៃគ្នាទាមទារសេរីភាពពីយួនឲ្យត្រាតែបានទើបខ្មែររស់នៅបានសុខសន្តិភាព សាមគ្គីភាព វឌ្ឍនភាព លែងមានខ្មែរបម្រើយួនតទៅទៀត ។
ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់អាណិតជនពាលខ្លាំងជាងបណ្ឌិត ព្រោះអ្វី ? ព្រោះបណ្ឌិត ចេះស្រោចស្រង់ខ្លួនឯង ដោយខ្លួនឯង, ប្រៀបដូចជាកូនធំដឹងក្តី ចេះដឹងរាក់ជ្រៅ ស្គាល់ត្រូវ ខុស គុណ ទោស បុណ្យ បាប… ចេះពឹងខ្លួនដើម្បីរស់នៅ ឲ្យបានសុខស្រួល ចៀសវាងមិនធ្វើបាបកម្មដែលជាហេតុនាំឲ្យមានទុក្ខទោសដល់ខ្លួនឯង ដល់ជាតិ ដល់សាសនា ដល់ប្រទេស និងពិភពលោក កូនជំពូកនេះម្តាយឪពុកទុកចិត្តបាន មិនសូវព្រួយបារម្ភ ។ ចំណែកឯជនពាល មិនអាចស្រោចស្រង់ខ្លួនដោយខ្លួនឯង មានតែពន្លិចខ្លួនឯង និងអ្នកដទៃឲ្យលិចលង់បង់ប្រយោជន៍, ប្រៀបដូចជាកូននៅតូចមិនទាន់ពេញវ័យ ឬជាកូនមិនលុះគន្លងធម៌ព្រហើនកោងកាច ឬក៏ជាកូនវិកលចរិត មិនស្គាល់ហេតុផលអាក្រក់ ល្អ ស ខ្មៅ កុសល អកុសល… មិនស្គាល់ហេតុនៃការពឹងខ្លួនឯងដើម្បីរស់នៅ នៅជាក្មេងលេងដី ទារឆី ទារផឹក តាមតែឃ្លាន និងធ្វើតែអំពើថោកទាបពុំគប្បី នាំឲ្យមានទុក្ខទោសទណ្ឌ ដល់ខ្លួនឯង ដល់សង្គមជាតិសាសនា សង្គមប្រទេស សង្គមលោក កូនជំពូកនេះដូចជារោគរ៉ាំរៃរបស់ម៉ែឪ ធ្វើឲ្យម៉ែឪនៅពុំសុខ កើតទុក្ខព្រួយពុំស្រាកស្រាន្ត ។ ដោយហេតុនោះ បានជាព្រះពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់ព្រះពុទ្ធគាថាជាច្រើននៅក្នុងគម្ពីរធម្មបទដើម្បីដាស់តឿនជនពាល ឲ្យភ្ញាក់កំណើតកើតគំនិតកែខ្លួនឡើងវិញ ទន្ទឹមនឹងក៏ទ្រង់រំឭកមនុស្សទូទៅ កុំឲ្យសេពគប់ជនពាលនាំឲ្យរាលដាលឆ្លងដល់ខ្លួន ដូចជាព្រះពុទ្ធគាថា “បុគ្គល មិនគួរសេពធម៌ថោកទាប មិនគួរនៅដោយសេចក្តីប្រមាទ មិនគួរសេពគប់មិច្ឆាទិដ្ឋិ មិនគួរជាមនុស្សចង្អៀតលោក” ។ ពុទ្ធតម្រាស់នេះព្រះពុទ្ធទ្រង់បង្រៀនឲ្យមនុស្សបានដឹងថា បើចង់ធ្វើជាមនុស្សថ្លៃថ្នូរខ្ពង់ខ្ពស់ មិនចង់ឲ្យធ្លាក់ខ្លួនជាមនុស្សថោកទាបបាតសង្គម ទី ១ ត្រូវកុំសេពគប់ធម៌ថោកទាប បានដល់ការមិនឈ្លក់វង្វេងក្នុងកាមគុណ ស្រី ស្រា ល្បែងភ្នាល់ ហើយកុំល្មោភមាស ប្រាក់ ស័ក្តិ យស ទៅធ្វើអំពើថោកទាបជាហេតុនាំឲ្យខ្លួនអាប់ឱនថោកទាប និងមិនត្រូវសេពគប់មនុស្សប្រភេទនេះ ។ ទី ២ ក្នុងការរស់នៅមិនត្រូវប្រមាទ ធ្វេសប្រហែស ត្រូវមានស្មារតីខ្ពស់ មានការយល់ដឹងកិច្ចការជ្រៅជ្រះ ត្រូវព្យាយាមប្រឹងប្រែងធ្វើការណាជាប្រយោជន៍ឲ្យបានច្រើន ហើយមិនត្រូវនៅជាមួយមនុស្សប្រមាទ មិនត្រូវយកមនុស្សប្រមាទគ្មានបញ្ញាស្មារតីជាគ្នា ។ ទី ៣ មិនត្រូវមានគំនិតយល់ខុសហេតុផលដូចជាគំនិតយល់ថា ម៉ែឪគ្មានគុណ, ធ្វើគុណបានទោស, ធ្វើទោសបានគុណ, ឬគុណទោសអ្វីគ្មានទេ ឲ្យតែគ្មាននរណាឃើញ ដឹង ឮទៅបានហើយ ទោះបីធ្វើអ្វីក៏គ្មានបាបដែរជាដើម, ត្រូវសិក្សាពិចារណាឬសាកសួរប្រាជ្ញបណ្ឌិតឲ្យយល់ដឹងត្រូវត្រង់ទៅតាមការពិត ហើយមិនត្រូវសេពជន ឬសាសនា ឬក៏លទ្ធិមិច្ឆាទិដ្ឋិ ។ ទី ៤ មិនត្រូវទ្រុស្តជាតិ ទ្រុស្តសាសនា ទ្រុស្តពិភពលោក, មិនត្រូវធ្វើអំពើទុច្ចរិតប្រទុស្តនឹងសេចក្តីចម្រើននៃជាតិ សាសនា និងពិភពលោក គឺត្រូវធ្វើខ្លួនឲ្យជាមនុស្សចម្រើនជាតិ ចម្រើនសាសនា ចម្រើនលោក មិនមែនជាមនុស្សរស់នៅចង្អៀតជាតិ ចង្អៀតសាសនា ចង្អៀតផែនដី ។
ត្រង់ព្រះពុទ្ធភាសិតថា “បើបុរសធ្វើបាប កុំធ្វើបាបនោះរឿយ ៗ ឡើយ កុំគប្បីធ្វើសេចក្តីពេញចិត្ត ក្នុងបាបនោះ (ព្រោះថា) ការសន្សំបាប តែងនាំសេចក្តីទុក្ខមកឲ្យ” ។ ព្រះពុទ្ធគាថានេះ បើយើងពិចារណាទៅនឹងបានឃើញដល់ព្រះទ័យករុណាដ៏មហាសាលរបស់ព្រះសម្ពុទ្ធ គឺទ្រង់នៅតែអាណិតអ្នកធ្វើបាប ។ ទោះបីទ្រង់ជ្រាបថា ជនអ្នកធ្វើបាបខ្លះញៀនញ៉ាមនឹងធ្វើបាប មិនងាយលះបង់បាបចោលឡើយ តែទ្រង់នៅតែសង្ឃឹមថា គេនឹងកាត់បន្ថយបន្ធូរដៃលះបង់បាបបន្តិចម្តង គឺធ្វើតិចមកវិញ កុំឲ្យធ្វើដោយងប់ងងុលច្រើនជ្រុលពេក នាំឲ្យមានទុក្ខទោសទារុណកាន់តែធ្ងន់ ព្រោះការសន្សំបាប សូម្បីតែបន្តិចបន្តួចក៏នាំសេចក្តីទុក្ខមកឲ្យមិនខានដែរ ។ សេចក្តីនេះ យ៉ាងណាមិញ ជនដែលក្បត់ជាតិ សាសនាខ្មែរ បម្រើយួននោះ ក៏គួរតែកុំបម្រើដាច់ថ្លៃហួសពេក គួរតែដោះខ្លួនបន្តិចម្តងទៅ ដូចពាក្យខ្មែរថា “ធ្វើនឹងគេយក៍នឹងឯង” កុំធ្វើនឹងគេនៅនឹងគេស្លាប់នឹងគេ ពុំគួរឡើយ ព្រោះថាលទ្ធផលនៃអ្នកទ្រុស្តជាតិ ទ្រុស្តសាសនាខ្លួន មិនដែលល្អទេ ។
ធម្មតាអ្នកក្បត់ជាតិរមែងសប្បាយវង្វេងនឹងលាភសក្ការៈ ដែលសត្រូវផ្តល់ឲ្យ យល់ថាខ្លួនមានអ្វី ៗ គ្រប់យ៉ាងអាស្រ័យសត្រូវ ភ្លេចខ្លួនថាគេជាសត្រូវរបស់ខ្លួន ហើយខ្លួនគ្រាន់តែជាទាសកររបស់គេ ឬកូនអុកដែលគេទុកប្រើប្រាស់ដើម្បីបំពេញមហិច្ឆិតាគេប៉ុណ្ណោះ តែដល់ពេលណាគេលែងត្រូវការប្រើប្រាស់ខ្លួនទៀត គេនឹងលះបង់ ឬសម្លាប់ចោលជាមិនខាន, ដូចជាភូឈួយគង់អញ្ចឹង ទម្រាំតែដឹងខ្លួន គឺបានដឹងត្រឹមតែថាខ្លួនដល់ពេលដែលគេត្រូវសម្លាប់ចោល, ដល់ពេលនោះទើបឃើញសត្រូវសាហាវយ៉ាងណា សមនឹងព្រះពុទ្ធគាថា “បាបមិនទាន់ឲ្យផលត្រឹមណា មនុស្សបាបក៏នៅឃើញតែសេចក្តីចម្រើនត្រឹមណោះ លុះកាលណា បាបឲ្យផល មនុស្សបាបទើបឃើញបាប ក្នុងកាលណោះ ។
លទ្ធផលអាក្រក់របស់ភូឈួគង់ក្តី របស់ជនក្បត់ដទៃទៀតក្តី សុទ្ធតែកើតចេញពីគំនិតក្បត់ជាតិរបស់ខ្លួនគេទាំងអស់ ។ ការពិតចំពោះអ្នក ដែលបានដឹងថាសត្រូវហើយ នៅតែឲ្យសត្រូវប្រើប្រាស់ខ្លួនបាននោះ ក៏មកពីគេជាមនុស្សទុច្ចរិត ពុតត្បុត ពិសពុលស្រាប់ផងដែរ ។ ជាតិរបស់យើងដែលអន់ថយដល់កម្រិតហ្នឹងក៏មកពីពួកក្បត់ជាតិអស់ហ្នឹងដែរ ដូចជាពុទ្ធភាសិតថា “ច្រែះកើតអំពីដែក លុះកើតអំពីដែកនោះហើយ តែងស៊ីដែកនោះវិញ យ៉ាងណាមិញ កម្មទាំងឡាយរបស់ខ្លួន តែងនាំបុគ្គលអ្នកប្រព្រឹត្តកន្លងបញ្ញាជាគ្រឿងជម្រះចិត្ត ឲ្យទៅកាន់ទុគ្គតិ ក៏យ៉ាងនោះដែរ” ។ អ្នកក្បត់ជាតិសាសនាសុទ្ធតែមានមុខឈមទៅកាន់នរកដោយពិតប្រាកដ ព្រោះអំពើក្បត់សាសនា ជាអំពើបាបធ្ងន់ណាស់ ព្រោះក្នុងជាតិ សាសនា នោះមានម៉ែឪ ជីដូនជីតា ញាតិសាលោហិត មានជនរួមជាតិទាំងមូល មានវប្បធម៌… ឯក្នុងពុទ្ធសាសនាវិញមានទាំងព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃ ហេតុដូច្នេះកាលបើមានអ្នកទ្រុស្តជាតិ ទ្រុស្តសាសនា ចូលដៃនឹងសត្រូវដើម្បីបំផ្លាញជាតិសាសនារបស់ខ្លួននោះ រមែងមានទោសធ្ងន់ច្រើនប្រការដូច្នេះគឺ
ទី ១ មានទោសប្រឆាំងនឹងម៉ែឪ ដូនតា សាលោកហិត ជនរួមជាតិ ព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃ ព្រោះចូលដៃនឹងសត្រូវប្រឆាំងនឹងជាតិសាសនា ។
ទី ២ មានទោសប៉ុនប៉ងបំផ្លាញជីវិតម៉ែឪ ដូនតា សាលោកហិត ជនរួមជាតិ នឹងព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃ ព្រោះចូលដៃនឹងសត្រូវប៉ុនប៉ងបំផ្លាញជាតិសាសនា, ការណ៍នេះបើសត្រូវបានសម្រេចដូចការប៉ុនប៉ង នឹងឋិតនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌអនន្តរិយកម្មទាំង ៥ គ្រប់ទាំងព្រម ព្រោះក្នុងជីវិតដែលសំដៅដើម្បីបំផ្លាញនោះ មានទាំងជីវិតម៉ែឪ ជាទោសមាតុឃាត បិតុឃាត, ជីវិតព្រះអរហន្ត ជាទោសអរហន្តឃាត និងអាចធ្វើឲ្យព្រះពុទ្ធត្រូវរបួសពុរពងព្រះលោហិត ជាទោសលោហិតុប្បាទ, មួយទៀតធ្វើឲ្យសង្ឃបែកគ្នាទោសបំបែកសង្ឃ ។
ទី ៣ ជាចោរលួចសម្បត្តិរបស់ម៉ែឪ ដូនតា សាលោកហិត ជនរួមជាតិ នឹងព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃ ព្រោះចូលដៃនឹងសត្រូវជាចោរលួចជាតិសាសនា ។
ទី ៤ ជាបិសាចប្រវត្តិសាស្ត្រ ព្រោះចូលដៃនឹងសត្រូវជាបិសាចតាមចងពៀរនឹងជាតិសាសនា ។
ការរៀបរាប់ទោសនៃការក្បត់ជាតិ មានប្រមាណប៉ុណ្ណេះជាដើមនេះ គួរតែជនរួមជាតិ គ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន យកជាបទពិចារណា គិតគេចចៀសវាងឲ្យផុត រត់ឲ្យឆ្ងាយកុំបៀតកាយចិត្តនែបនិត្យខិតចូលរកអំពើនេះឲ្យសោះ, ត្រូវព្រមព្រៀងគ្នាសាមគ្គីស្រោចស្រង់ជាតិសាសនារបស់ខ្លួនឲ្យបាន ដល់ត្រើយសេរីភាពជាស្ថាពរកុំបីខាន ។
អ៊ីម៉ែលៈ tranthachdung9@gmail.com
Comments are closed.