ពិធីបុណ្យកឋិនទានរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរនៅទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ឋិតក្រោមការឃ្លាំមើលពីអាជ្ញាធរវៀតណាម
ពលរដ្ឋ និងព្រះសង្ឃខ្មែររស់លើទឹកដីកម្ពុជាក្រោម អះអាងថា ថ្វីបើសិទ្ធិសេរីភាព ក្នុងការលើកស្ទួយវប្បធម៌ សាសនា អក្សរសាស្ត្រ មិនសូវមានពេញលេញដូចពលរដ្ឋខ្មែរនៅកម្ពុជាក្តី ក៏ពួកគេ មិនដែលបោះបង់ ឬបំភ្លេចចោលពិធីបុណ្យទានបន្សល់ពីដូនតាណាមួយទេ។ ក្នុងឱកាសរដូវកាលបុណ្យកឋិនទានឆ្នាំនេះ ពុទ្ធបរិស័ទចំណុះជើងវត្តនានា នៅកម្ពុជាក្រោម គឺដូចខ្មែររស់នៅប្រទេសកម្ពុជា និងខ្មែររស់នៅបរទេសមួយចំនួន នៅតែរក្សាប្រពៃណី នាំគ្នាដង្ហែរអង្គកឋិនទាន ព្រះសង្ឃគង់ចាំព្រះវស្សា នៅតាមវត្តនៅទឹកដីកម្ពុជាក្រោម។
ក្នុងពិធីដង្ហែរអង្គកឋិនទាន នៅវត្តបុប្ផារាម នៃខេត្តពលលាវ ទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ។
អាចារ្យវត្តពោធិ៍ និងជាគ្រូបាលីរង នៃពុទ្ធិកបឋមសិក្សាវត្តពោធិ៍ ស្រុកពោធិរម្យរង្សី ខេត្តព្រះត្រពាំង លោក យ៉ាន់ វី ប្រាប់ថា ពលរដ្ឋខ្មែរ នៅកម្ពុជាក្រោមទាំងចាស់ទាំងក្មេង តែងប្រារព្វពិធីបុណ្យកឋិនទានរាល់ឆ្នាំ ។ សម្រាប់វត្តពោធិ៍ឆ្នាំនេះ ទទួលអង្គកឋិនទាន ៥ អង្គដង្ហែរចូល ។
ពិធីបុណ្យកឋិនទាន មានរយៈពេល ២៩ ថ្ងៃ ចាប់ផ្ដើមពីថ្ងៃទី ១ រោច ខែអស្សុជ ដល់ថ្ងៃទី ១៥ កើត ខែកក្តិក ។ ឆ្នាំ ២០១៨ នេះ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី ២៣ ខែតុលា ដល់ថ្ងៃទី ២២ ខែវិច្ឆិកា ។
ពិធីបុណ្យកឋិន ឬកឋិនទាន ជាពិធីបុណ្យធំមួយ ក្នុងសាសនាព្រះពុទ្ធ ។ វចនានុក្រមខ្មែរ សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ពាក្យថា កឋិន ឬកថិន មានន័យថា សំពត់ដែលទាយកប្រគេនដល់ភិក្ខុសង្ឃ ក្នុងអំឡុងថ្ងៃទី ១ រោច ខែអស្សុជ ដល់ថ្ងៃទី ១៥ កើត ខែកត្តិក ដែលហៅថា បុណ្យកថិន គឺបុណ្យប្រគេនសំពត់នេះឯង។ ជាភាសាបាលី កឋិន គឺសំដៅការយកក្រណាត់ ដែលភិក្ខុសង្ឃសម័យបុរាណនៅប្រទេសឥណ្ឌា ប្រើសម្រាប់ដេរសំពត់ធ្វើជាស្បង់ចីវរ ។
បុណ្យកឋិន គេប្រារព្ធបន្ទាប់ពីបុណ្យចេញវស្សា ។ ទាំងនៅកម្ពុជា និងនៅកម្ពុជាក្រោម ពុទ្ធបរិស័ទចំណុះជើងវត្ត តែងនាំគ្នាប្រារព្ធពិធីបុណ្យកឋិន តាមទីអារាមក្បែរផ្ទះ ឬឆ្ងាយ និងពុំសូវមានវត្ដណាមួយ ត្រូវបានខកខានឡើយ លើកលែងតែវត្ត នៅទីដាច់ស្រយាលខ្លះ និងវត្តដែលខ្សត់ពុទ្ធបរិស័ទ ។
នៅសម័យបច្ចុប្បន្ន ទាំងនៅកម្ពុជាក្រោម និងនៅកម្ពុជា ពិធីហែអង្គកឋិនទៅកាន់ទីអារាមនីមួយៗ គេរៀបចំធ្វើឡើងយ៉ាងអធិកអធម សប្បាយរីករាយយ៉ាងក្រៃលែង។ អ្នកផ្ដើមបុណ្យបានរៀបចំបរិក្ខា កឋិនទាន មាន ត្រៃចីវរ សង្ឃាដី (សំពត់ឃ្នាប ឬសំពត់សម្រាប់ពាក់ពាត សំពត់សម្រាប់ឃ្លុំការពាររងារ ខ្លះហៅថា ឧត្តរាសង្គៈ) ស្បង់ ព្រមដោយទេយ្យទានផ្សេងៗ ទៀត ដូចជា បាត ចានស្រាក់ កាំបិត ជេស ម្ជុល ថង់យាម ឆ័ត្រជាដើម។ ពុទ្ធិបរិស័ទ នាំគ្នាហែទៅកាន់ទីអារាម ប្រគេនព្រះសង្ឃ ។ បើអង្គកឋិនទានដង្ហែទៅវត្តឆ្ងាយ គេជួបជុំគ្នាពីព្រលឹម រួចនាំគ្នាឡើងរថយន្តសំដៅទៅវត្តនោះ។ បើវត្តនៅតាមដងទន្លេ គេជិះទូក រឺ កាណូត ។ ឯវត្តនៅជិតផ្ទះ ពុទ្ធិបរិស័ទ្ធអាចនាំគ្នាដង្ហែរដោយថ្មើរជើង ឬ ប្រើរទេះគោ រទេះក្របី ឬទេះសេះ សម្រាប់ដឹកសម្ភារៈ ។
កាលពីសម័យដើម ពេលមិនទាន់មានឡាន ម៉ូតូ ពុទ្ធបរិស័ទ្ធខ្មែរ បានប្រើសត្វដំរីជាយានជំនិះ ក្នុងពិធីហែរអង្គកឋិនទាន ដោយជិះ និងដឹកសម្ភារៈ ។ អង្គដង្ហែកឋិនទានខ្លះ មានដំរីពី ២០ ទៅ ៣០ ក្បាលក៏មាន និងមានពុទ្ធិបរិស័ទ ដើរហែជាជួរ ក្រោយសត្វដំរី ។ ឯសត្វដំរីវិញ គេតុបតែង ដូចជា ដំរីព្រះឥន្ទច្យុតពីស្ថានសួគ៌ា។ នៅលើខ្នងដំរី គេចងរយាង (ខ្សែ ឬ ពួរ សម្រាប់ចង់លើខ្នងដំរីឲ្យមាំ) រំលេចដោយភ្ញីផ្កា ក្បាច់ក្បូររចនា ភ្លឺចិញ្ចាំងចញ្ជែង មនុស្សម្នាប្រុសស្រី ក្មេងចាស់ តែងខ្លូន លាបម្សៅ សិតសក់ ស្លៀកសំពត់អាវថ្មីៗ បាំងក្លស់ចំរុះពណ៌ គួរជាទីត្រេកត្រអាលក្រៃពេក ក្នុងការហែនេះ ។ ក្នុងពិធីដង្ហែអង្គកឋិនទាន មានក្រុមភ្លេងឆៃយ៉ាំ សម្រាប់បង្កើនបរិយាកាសគគ្រឹកគគ្រេង ។
ព្រះភិក្ខុ ថាច់ ថយ គង់នៅវត្តមេពាំង ខេត្តព្រះត្រពាំង ឲ្យដឹងថា ពិធីបុណ្យកឋិនទាននៅកម្ពុជាក្រោម ប្រារព្ធមិនសូវខុសគ្នាពីនៅប្រទេសកម្ពុជាទេ ។ ព្រះអង្គរៀបរាប់ថា ពិធីបុណ្យកឋិន គេធ្វើ ២ ថ្ងៃជាប់គ្នា គឺនៅថ្ងៃដំបូង ពេលព្រឹក ម្ចាស់ផ្ដើមបុណ្យនាំគ្នាប្រគេនចង្ហាន់ព្រះសង្ឃ ។ នៅពេលរសៀល គេជួបជុំភ្ញៀវនៅរោងកឋិនទាននៅផ្ទះ លុះដល់ពេលយប់ព្រះសង្ឃសម្ដែងព្រះធម៌ទេសនា។ នៅថ្ងៃបញ្ចប់ ពេលព្រឹក ប្រគេនចង្ហាន់ព្រះសង្ឃ និងថ្ងៃត្រង់ ពុទ្ធបរិស័ទនាំគ្នាដង្ហែអង្គកឋិន ប្រទក្សិណជុំវិញព្រះវិហារ ប្រគេនព្រះសង្ឃ៖
នៅពេលដង្ហែរអង្គកឋិនទានទៅដល់វត្ត គេមិនទាន់យកអង្គកឋិននេះ ចូលទៅក្នុងព្រះវិហារភ្លាមទេ ។ គេតម្កល់អង្គកឋិនទុកនៅក្នុងសាលាបុណ្យមួយ ដែលគេបានរៀបចំទុកជាស្រេច ។ ពុទ្ធបរិស័ទ និមន្ដព្រះសង្ឃឆាន់ចង្ហាន់ថ្ងៃត្រង់ ។ លុះរសៀលជ្រេទាបបន្ដិច គេនាំគ្នាហែអង្គកថិនទានប្រទក្សិណជុំវិញព្រះវិហារចំនួនបីជុំ ទើបនាំគ្នាចូលក្នុងព្រះវិហារ ។ ព្រះចៅអធិការវត្ដ ចាត់ឲ្យព្រះភិក្ខុមួយអង្គជាអ្នកគ្រងអង្គកឋិនទាន ។ ពុទ្ធបរិស័ទ ចាប់ផ្ដើមថ្វាយបង្គំព្រះពុទ្ធរូប ហើយវេរអង្គកឋិនប្រគេនព្រះសង្ឃ សូត្រធម៌ជាកិច្ចបង្ហើយបុណ្យ ។
ព្រះភិក្ខុ ថាច់ ថយ មានព្រះថេរៈដីកាថា អានិសង្សដែលទទួលបានពីការដង្ហែអង្គកឋិនទានធំធេងណាស់ ទាំងនៅបច្ចុប្បន្នជាតិ និងអនាគតជាតិ៖
បន្ថែមពីលើពិធីបុណ្យកឋិនទាននៅកម្ពុជាក្រោម និងនៅកម្ពុជា វត្តអារាមខ្លះ ដែលនៅជាប់មាត់ទន្លេ ពុទ្ធបរិស័ទ បាននាំគ្នាបង្កើតកម្មវិធីប្រណាំងទូក ង ជាលក្ខណៈមិត្តភាព ក្នុងថ្ងៃដែលវត្តទទួលអង្គកឋិនទាន ។
ប្រធានសម្ព័ន្ធសមណនិស្សិតខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ព្រះតេជគុណ សឺន សុផារិន្ទ ឲ្យដឹងថា ពិធីបុណ្យកឋិនទាននៅកម្ពុជាក្រោម មិនសូវរងការរឹតត្បិតពីអាជ្ញាធរវៀតណាមខ្លាំង ដូចពិធីបុណ្យជាតិធំៗ ទេ ។ ព្រះភិក្ខុ សឺន សុផារិន្ទ រំលឹកថា កាលពីមុន ពុទ្ធបរិស័ទនៅកម្ពុជាក្រោម តែងនាំគ្នាបង្កើតកម្មវិធីជួបជុំសប្បាយ ច្រៀង និងរាំវង់ទល់ភ្លឺ នៅតាមវត្ត ពេលមានពិធីបុណ្យកឋិនដង្ហែចូលវត្តម្ដងៗ ។ ប៉ុន្ដែ បច្ចុប្បន្នអាជ្ញាធរវៀតណាម បានកាត់បន្ថយឲ្យនៅត្រឹមម៉ោង១១ ឬ ១២ យប់ប៉ុណ្ណោះ ។ ព្រះភិក្ខុ សឺន សុផារិន្ទ បន្ដថា ការប្រារព្វពិធីបុណ្យកឋិនទាននៅកម្ពុជាក្រោម គឺតម្រូវឲ្យមានការជូនដំណឹង ទៅអាជ្ញាធរវៀតណាមជាមុនសិន ហើយក្រុមអាជ្ញាធរវៀតណាម នឹងត្រូវដាក់ពង្រាយឃ្លាំមើល ក្រោមហេតុផលដើម្បីការពារសណ្ដាប់ធ្នាប់ ក្នុងពិធីបុណ្យ៖
ព្រះសង្ឃ ពលរដ្ឋខ្មែរនៅកម្ពុជាកណ្ដាល និងនៅកម្ពុជាក្រោម អះអាងថា បើទោះជាស្ថិតក្នុងស្ថានភាពបែបណា ក៏ពួកគេប្ដេជ្ញាមិនបំភ្លេចចោលវប្បធម៌ អរិយធម៌ សាសនា អក្សរសាស្ត្រខ្មែរទេ ។ ពួកគេអំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរទូទាំងពិភពលោក ចូលរួមពិធីបុណ្យកឋិនទានជាមួយពុទ្ធបរិស័ទខ្មែរចំណុះជើងវត្តនានា នៅកម្ពុជាក្រោមឲ្យបានច្រើនកុះករ ៕ RFA
