ដោយ ថាច់ ប្រីជា គឿន
រូបសំណាក ឧកញ៉ា សឺង គុយ ជាវីរបុរសជាតិនៅដែនដីកម្ពុជាក្រោម ត្រូវបានព្រះសង្ឃ និងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សខ្មែរក្រោម នៅខេត្តព្រះត្រពាំង កសាងសម្រេចជាស្ថាពរ និងបានធ្វើពិធី ដង្ហែជុំវិញខេត្តព្រះត្រពាំង នៅវេលាម៉ោង ១ រសៀល ថ្ងៃទី ២៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៣ នេះ ។ រូបបដិមានេះ ដឹកនាំកសាងដោយ ព្រះតេជព្រះគុណ គឹម សំរិន្ទ ជាព្រះសង្ឃគង់នៅ វត្តអរុណរង្សីចាក់អាគ្រោង ឋិតនៅក្នុងស្រុកកញ្ចោង ខេត្តព្រះត្រពាំង ។
ពិធីដង្ហែនេះ មានអ្នកចូលរួមទាំងព្រះសង្ឃ និងគ្រហស្ថប្រមាណជាង ៤០ អង្គ និងរូប ដោយធ្វើការដង្ហែចេញពីផ្ទះជាងឆ្លាក់រូបស្រុកកំពង់ធំ ហែទៅកាន់ដើមឈើទាលដែល ឧកញ៉ា សឺង គុយ បានដាំនៅទីរួមខេត្តព្រះត្រពាំង នាឆ្នាំ ១៨៤១ រមណីយដ្ឋានស្រះ គូក្បែរវត្តអង្គររាជបុរី (អង្គ) វត្តពោធិវង្សកំពង់ដូង ឋិតនៅក្នុងស្រុកកញ្ចោង ទីដែលកងទ័ពរបស់ ឧកញ៉ា សឺង គុយ ច្បាំងជាមួយកងទ័ពយួន ឈ្មោះ ត្រឹង ត្រុង តៀង (Tran Trung Tien) និងដង្ហែទៅកាន់វត្តពោធិចុឡាមនីព្រះចេតិយ (ចេតិយ) ឋិតនៅក្នុងស្រុកថ្កូវ ជាទីដែលមានចេតិយរបស់ ឧកញ៉ា សឺង គុយ រួចដង្ហែទៅតំកល់បណ្ដោះអាសន្ននៅផ្ទះរបស់ លោក ថាច់ ថា នៅភូមិបន្ទាយក្រ ស្រុកថ្កូវ ដើម្បីរៀបចំធ្វើពិធីអបអរ “ទិវានារីអន្តរជាតិ” នៅថ្ងៃទី ៨ ខែមីនា ខាងមុខនេះ ។ តាមសេចក្ដីជូនដំណឹង នៅពេលធ្វើពីធីអបអរសាទរទិវានារីអន្តរជាតិ ៨ មីនា ចប់ ក្រុមសកម្មជន នឹងដង្ហែបដិមា ឧកញ៉ា សឺង គុយ ទៅតាំងនៅវត្តអរុណរង្សីចាក់អាគ្រោង ឋិតនៅក្នុងស្រុកកញ្ចោង ខេត្តព្រះត្រពាំង ដើម្បីគោរពបូជា ។
នេះជាលើកដំបូងនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃដែនដីកម្ពុជាក្រោម ដែលមានការកសាង និងដង្ហែបដិមា ឧកញ៉ា សឺង គុយ បែបនេះ ។
លោក សឺង សម្រេច ជាឧត្ដមទីប្រឹក្សា នៃ សហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម បានសរសេរនៅលើ Facebook របស់គាត់ថា នេះជា “ព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ដើម្បីរំឭកនូវឧបការគុណ និងវិរភាពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ នៃលោកឧកញ៉ា សឺង គុយ (១៧៧១ – ១៨៤១) ដែលមិនត្រឹមតែខ្មែរយើងទេ សូម្បីអន្តរជាតិ ក៏បានអនុម័តទទួលស្គាល់ថាជាវីរបុរសដែរនោះ ។ ខ្ញុំព្រះករុណា – ខ្ញុំ សូមសម្តែងនូវសេចក្តីគោរពសរសើរ ចំពោះស្មារតីស្នេហាជាតិ សេចក្តីក្លាហានបូជាប្តូរផ្តាច់ នៃព្រះសង្ឃ និងបងប្អូនរួមលោហិត ។ កាយវិកានេះ ពិតជាបានចាប់អង្រួនស្មារតីកូនខ្មែរក្រោមគ្រប់រូប ឲ្យភ្ញាក់រឭក អំពីតម្លៃជីវិតរស់នៅ និងតម្លៃខ្មែរ” ។
ឧកញ៉ា សឺង គុយ ជាវីរបុរសជាតិនៅដែនដីកម្ពុជាក្រោម ប្រសូតឆ្នាំ ១៧៧១ និងទទួលអនិច្ចកម្មនៅឆ្នាំ ១៨៤១ ក្នុងជន្មាយុ ៧០ ឆ្នាំ ។ នៅឆ្នាំ ១៨៤១ មុនបារាំងចូលធ្វើអាណានិគមទឹកដី កម្ពុជាក្រោម ១៨ ឆ្នាំ ស្ដេច មិញ ម៉ាង របស់យួនបានសោយទីវង្គត ស្ដេច ទេវ ទ្រី បានឡើងសោយរាជ្យបន្ដ និងស្ដេចយួនអង្គនេះ បានបន្តនយោបាយរំលាយពូជសាសន៍មកលើជនជាតិដើមខ្មែរក្រោម ដោយបានចេញរាជបញ្ជា ឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមប្ដូរប្រពៃណី សាសនា និងទំនៀមទម្លាប់តាមរបៀបជនជាតិយួន ក្នុងនោះ មានបង្ខំឲ្យព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោម ដែលជាអ្នកគោរពតាមពុទ្ធសាសនាថេរវាទ មកកាន់ពុទ្ធសាសនាមហាយាន ដែលពាក់ខោអាវដៃជើងធំ ដូចលោកយួនសព្វថ្ងៃ ។ ឧកញ៉ា សឺង គុយ ក្នុងឋានៈជាចៅហ្វាយស្រុកព្រះត្រពាំង បានដឹកនាំ ពលរដ្ឋក្រោកឡើងតតាំងជាមួយរាជបញ្ជារំលាយពូជសាសន៍របស់ស្ដេចយួនក្រុងហ្វេ ។ ការ តស៊ូបានច្បាំងគ្នាជាមួយទ័ពយួនជាច្រើនលើក និងច្រើនសមរភូមិ ក្នុងនោះ មាននៅក្នុងវត្តពោធិវង្សកំពង់ដូង ឋិតនៅក្នុងស្រុកកញ្ចោង ជាដើម ដែលក្នុងសមរភូមនេះ ចៅហ្វាយ គុយ បានកាត់ក្បាលមេទ័ពរបស់យួនម្នាក់ឈ្មោះ ត្រឹង ត្រុង តៀង ឲ្យស្លាប់នៅក្បែវត្តកំពង់ដូង ហើយជនជាតិយួនបានធ្វើកន្លែងបូជាមេទ័ពរបស់គេត្រង់កន្លែងកើតហេតុនោះ មាននៅរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ ។
ដោយសារទ័ពរបស់យួនជាទ័ពរបស់ប្រទេសមួយ និងទ័ពរបស់ឧកញ៉ា សឺង គុយ ជាទ័ពភូមិស្រុក មានកម្លាំងខ្សោយជាង ទើបមិនអាចដេញទ័ពយួនឈ្លានពានទឹកដីកម្ពុជាក្រោមបាន ។ ឧកញ៉ា សឺង គុយ ក៏បានប្ដូរនយោបាយចរចាជាមួយរាជការយួន ដើម្បីរក្សាទុកពុទ្ធសាសនា ថេរវាទ ប្រពៃណី និងទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរឲ្យបានគង់វង្សនៅដែនដីកម្ពុជាក្រោម ដោយវិធីសុខ ចិត្តប្រគល់ខ្លួនឲ្យរាជការយួនកាត់សិរសា នៅឆ្នាំ ១៨៤១ ។
សូមបញ្ជាក់ថា កាលពីឆ្នាំ ២០១៥ គេហទំព័រសារព័ត៌មាន និងបណ្ដាញសង្គមអន្តរជាតិមួយឈ្មោះ Rappler ដែលមានមូលដ្ឋាននៅ ប្រទេសភីលិហ្វិន (Philippines) បានជ្រើសរើសយក ឧកញ៉ា សឺង គុយ ដើម្បីធ្វើប្រជាមតីជ្រើសរើសធ្វើជានិម្មិតរូបវីរបុរសសម្រាប់ប្រជាជាតិជាតិខ្មែរទាំងមូល ក្នុងវីរបុរសទាំង ១៤ រូប នៃប្រទេសអាស៊ាន ។ គេហទំព័រ Rappler ហើយបានសរសេរថា “ប្រទេសជាតិនីមួយៗ តែងតែមានវីរបុរសដែលពួកគេត្រូវតែដឹង ។ យើងខ្ញុំ កំពុងតែរៀបចំការផ្ដល់កិត្តិយសដល់វីរបុរសនៃរដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ាន ។ តើនរណាខ្លះនៅក្នុងបេក្ខជនទាំងនេះជាអ្នកតំណាងឲ្យឧត្ដមគតិវីរបុរសរបស់អ្នក” ។
នៅលើ Facebook ជាផ្លូវការ នៃ គេហទំព័រ Rappler បានសរសេរថា “ ឧកញ៉ា សឺង គុយ ជាវីរបុរសជាតិនៃប្រទេសកម្ពុជា” (Oknha Son Kuy is a national hero of Cambodia) និងបានសរសេរនៅលើ រូបថត ឧកញ៉ា សឺង គុយ កត់សម្គាល់នូវប្រវត្តិ ឧកញ៉ា សឺង គុយ ថា “ឧកញ៉ា សឺង គុយ ត្រូវកាត់សិរសានៅឆ្នាំ ១៨៤១ ដោយយួន ជាថ្នូរនឹងការរក្សាពុទ្ធសាសនា និង វប្បធម៌ឲ្យខ្មែរក្រោមគោរព ប្រតិបត្តិរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ” ។
វីរបុរសនៃប្រជាជាតិអាស៊ានដែលគេហទំព័រ Rappler បានធ្វើប្រជាជាមតិជាមួយ ឧកញ៉ា សឺង គុយ នោះ រួមមាន ទី ១ ស្ដេង នរេន្ទ្រ សួន ជាវីរបុរសនៃប្រទេសថៃ ទី ២ លោក Jose Rizal ជាវីរបុរសនៃប្រទេសប្រទេសភីលិហ្វិន ទី ៣ Lim Boseng ជាវីរបុរស នៃប្រទេសសិង្ហបូរី ទី ៤ លោក Aung San ជាវីរបុរស នៃប្រទេសភូមា ទី ៥ ព្រះចៅ អនុវង្ស ជាវីរបុរស នៃប្រទេសលាវ ទី ៦ លោក Raden Sudirman ជាវីរបុរស នៃប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ទី ៧ លោក Awang Alak Betatar ជាវីរបុរស នៃប្រទេសព្រុយណេ ទី ៨ លោក Tunku Abdul Rahman ជាវីរបុរស នៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ទី ៩ លោកស្រី Cut Nyak Dhien ជាវីរបុរស នៃប្រទេសឥណ្ឌូណេសី ទី ១០ លោកស្រី Alizabeth Choy ជាវីរបុរស នៃប្រទេសសិង្ហបុរី ទី ១១ ម្ចាស់ក្សត្រី សុរិយោទ័យ នៃក្រុងអយុធ្យា ជាវីរបុរស នៃប្រទេសថៃ ទី ១២ បងប្អូនស្រីត្រកូល ត្រឹង (Tru’ng) គឺ ត្រឹង ត្រាក់ និង ត្រឹង ញ៉ី ជាវីរបុរស នៃប្រទេសវៀតណាម និងទី ១៣ លោកស្រី Melchora Aquino ជាវីរបុរស នៃ ប្រទេសភីលិហ្វិន ៕
