ជីវិតតន្ត្រីករហ្គីតាសូឡូដំបូងគេបង្អស់នៅកម្ពុជា ដែលមានដើមកំណើតនៅកម្ពុជាក្រោម
ដោយ គឹម សាវតា
តន្ត្រីសម័យប្រគុំឡើងដោយមានឧបករណ៍ជាច្រើនបញ្ចូលគ្នា មានដូចជា ស្គរ ហ្គីតាបាស់ ហ្គីតាសូឡូ អ័គ និងឧបករណ៍ភ្លេងជាច្រើនទៀត ។ សម្រាប់នៅកម្ពុជា បើទោះជាកម្ពុជា មានឧបករណ៍ភ្លេងបុរាណក្តី ប៉ុន្តែ ការប្រគុំតន្រ្តីបែបបសម័យក៏ជាតម្រូវការផងដែរ ។ ក្នុងចំនោមឧបករណ៍តន្រ្តីសម័យទាំងអស់ តន្ត្រីករមានដើមកំណើតខ្មែរក្រោមមួយរូប បានប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ហ្គីតាសូឡូដំបូងគេ នៅកម្ពុជា នោះគឺលោក ថាច់ សាលី ។ តើតន្រ្តីករកាន់ឧបករណ៍ហ្គីតាសូឡូដំបូងគេបង្អស់នៅកម្ពុជារូបនេះ មានប្រវត្តិយ៉ាងណា? ។
សំឡេងច្រៀងអមដោយហ្គីតានេះ លឺឡើង ពីក្រោមដើមស្វាយក្នុងបរិវេណផ្ទះឈើមួយ ជាប់ថ្នល់ជាតិ លេខ ៥ ក្នុងភូមិ ស្រះកែវ ឃុំមេលំ ស្រុកបរិបូរណ៍ កំពង់ឆ្នាំង ។ ផ្ទះដែលមានដើមឬស្សី ស្វាយ ដំណាំរួមផ្សំ និងស្រះទឹកមួយនេះ គឺជាផ្ទះរបស់លោក ថាច់ សាលី តន្ត្រីករកាន់ឧបករណ៍ហ្គីតាសូឡូដំបូងគេបង្អស់នៅកម្ពុជា ។
លោក ថាច់ សូលី «គាត់ធ្វើកសិករ ធ្វើស្រែធម្មតា ហើយគាត់មកស្រុកខ្មែរ គាត់ចុះឡើងៗ អីចឹងទៅណាស់ តាមទូកប៊ុកចាយគាត់មកតាំងពីឆ្នាំ ១៩៣៧ គាត់ក្រគាត់ទៅមក ទៅមកអញ្ចឹងឪពុកខ្ញុំហ្នឹង» ។ នេះជាការរំលឹកឡើងវិញ ពីជីវភាពរបស់លោកថាច់ សាលី មុនពេលលោកមករស់នៅកម្ពុជា ។ លោកបន្ថែមថា ឪពុកម្ដាយរបស់លោកមានដីស្រែបន្តិចបន្តួច ដែលមិនអាចប្រើប្រាស់ចិញ្ចឹមជីវិតឲ្យ បានប្រសើរនោះទេ ទើបលើកទាំងពីរសម្រេចមករស់នៅកម្ពុជា ដោយឪពុកប្រកបរបរជាកម្មករនៅផ្សារធំថ្មី និងម្ដាយជាអ្នកលក់នំគ្រក់ ។ លោកថាច់ សាលី បានរស់កម្ពុជាតាំងពីលោក មានអាយុ ១ ឆ្នាំលុះដល់អាយុ ១៣ ឆ្នាំទើបលោកបានត្រឡប់ទៅលេងស្រុកកំណើតក្នុងស្រុកកំពង់ស្ពាន ខេត្តព្រែកឬស្សីម្ដង ។
ចំនុចចាប់ផ្ដើមនៃការលេងតន្រ្តីរបស់លោក ថាច់ សាលី
ក្រោយពីលោកបានមករស់នៅកម្ពុជា បើទោះជាជីវភាពមានមិនល្អប្រសើរក្តី ប៉ុន្តែ លោកបានរៀនសូត្រ ដូចកូនខ្មែរដទៃទៀតដែរ ប៉ុន្តែ ដោយស្រលាញ់វិស័យតន្រ្តីលោកក៏បានរៀន និងស្រាវជ្រាវរហូតចេះលេងឧបករណ៍ហ្គីតាមុនគេ នៅកម្ពុជា ។ លោក ថាច់ សាលី «ខ្ញុំរៀនដល់ថ្នាក់ទី ៣ (ជំនាន់ចាស់) បានខ្ញុំចូលប្រឡូកភ្លេង ខ្ញុំចូលចិត្តតាំងពីខ្ញុំចាប់សីធីហ្វីការ (សញ្ញាបត្រ) មក តែឪពុកខ្ញុំថា កុំទៅលេងភ្លេងអីទៅរៀនទៅកូន គាត់មិនចង់ឃើញថា គេទៅញ៉ាំការអីចឹង ឯងមហប មហប គាត់មិនពេញចិត្ត ប៉ុន្តែខ្ញុំយល់ថា ឪពុកខ្ញុំក្រពេក សូម្បីតែអ្នកក្នុងភូមិក៏គេមិនពេញចិត្តដែល ពេលឃើញខ្ញុំលេងភ្លេង តែទីបំផុតខ្ញុំអាចរំដោះខ្លួនបានទៅជាអ្នកមធ្យម ប្រាក់ខែជំនាន់ហ្នឹង (ទសវត្ស ១៩៦០) ៣ ទៅ ៤ ពាន់ដែរ វាច្រើនដែរ» ។
លោករំលឹកទៀតថា នៅពេលលោកចេញលេងភ្លេង ខណៈអាជីពដំបូងគឺទទួលបានប្រាក់ ១៥០០ រៀល ដែលស្មើនឹងតម្លៃមាសទម្ង់ន ៥ ជី ដែលក្នុងចំនួន ១៥០០ រៀលនេះ គឺលោកលេងជាក្រុម ហើយឧបករណ៍ភ្លេង ដែលយកមកលេងគឺត្រូវជួលគេ ។ តែក្រោយពីទូទាត់ថ្លៃជួលឧបករណ៍ភ្លេងហើយ ប្រាក់ដែលនៅសល់ លោកមិនបានចែកគ្នាជាមួយសមាជិកក្រុមនោះទេគឺលោកសន្សំទុក ដើម្បីទិញឧបករណ៍ភ្លេងខ្លួនឯង ហើយលោកត្រូវចំណាយពេលលេងភ្លេងរហូតជិត ១០ ឆ្នាំទើបអាចទិញឧបករណ៍ភ្លេង ដើម្បីចេញលេងខ្លួនឯងបាន ។
ជីវភាព និងជីវិតជាតន្ត្រីកររបស់លោក ថាច់ សូលីក្នុងសម័យសង្គ្រាម
បន្ទាប់ពីប្រឡូកជាតន្រ្តីករតាំងពីជីវភាពខ្សត់ខ្សោយ រហូតដល់ជីវភាពបានប្រសើរឡើង ព្រមទាំង មានអ្នកស្គាល់លោកច្រើនទៅៗ សង្គ្រាមបានញ៉ាំញីក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេស គឺនៅពេល ដែលរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬហៅថារបបខ្មែរក្រហម បានកាន់អំណាចធ្វើអាជីពជាតន្ត្រីកររបស់លោក ហាក់ថមថយ តែទោះជាយ៉ាងណាក្នុងរបបអាវខ្មៅមួយនេះមិនបានធ្វើឲ្យបាត់បង់ជីវិតនោះទេ ។
លោក ថាច់ សូលី រៀបរាប់ «ខ្ញុំមិនលាក់អីទេអានេះ វាជាព្រហ្មលិខិតរបស់យើង អ្នកណាក៏គេស្គាល់ខ្ញុំតែ គេមិនដាក់ថា ថាច់ អញ្ចឹងទៅណាស់ ដូចថាខ្ញុំឈ្មោះលី ប្រពន្ធឈ្មោះ យ៉ា អញ្ចឹង ដាក់ឈ្មោះលីយ៉ាទៅ ខ្ញុំអត់ធ្វើអីផង» ។
ជីវិតគ្រួសាររបស់លោក ថាច់ សាលី
ក្រោយពីរបបខ្មែរក្រហម បានដួលរលំនៅឆ្នាំ ១៩៧៩ ភរិយា និងកូនរបស់លោកចំនួន ២ នាក់ បានទៅរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ប៉ុន្តែ លោកនៅបន្តជីវិតជាសិល្បករដដែល នៅកម្ពុជា ហើយបានធ្វើការ នៅក្រសួងឧស្សាហកម្មចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៨០ លុះដល់ឆ្នាំ ១៩៨៥ លោកបានផ្លាស់ប្តូរការងារ ពីក្រសួងឧស្សាហកម្ម មកបម្រើការ នៅមន្ទីរវិចិត្រសិល្បៈរាជធានីភ្នំពេញ ដោយសារតែលោកជាតន្ត្រីករ ។
ក្រោយពេលបម្រើការ នៅក្នុងមន្ទីរវិចិត្រសិល្បៈបានប្រមាណ ៥ ឆ្នាំ ពោលគឺនៅឆ្នាំ ១៩៩០ លោកបានចូលនិវិត្តន៍ពីការងារ និងមានចំណងស្នេហាជាមួយនារីម្នាក់ទៀត ។ យ៉ាងនេះក្តី ជីវិតស្នេហា ជាលើកទី ២ របស់លោកមិនសមប្រកបឡើយ លោកក៏ចែកផ្លូវគ្នា ដោយសារតែមិនចុះសម្រុងនឹងគ្នា ។ មិនបានប៉ុន្មានលោកក៏រកឃើញនារីម្នាក់ទៀតជាគូជីវិត និងបានចាកចេញពីរាជធានីភ្នំពេញ មករស់នៅក្នុង ខេត្តកំពង់ឆ្នាំងរហូតដល់សព្វថ្ងៃ។
ជីវិតបែបសាមញ្ញ និងការរស់លាក់ប្រវត្តិ
បើទោះជាលោក ថាច់ សាលី ធ្លាប់ជាតន្ត្រីករល្បីឈ្មោះ និងបានឆ្លងកាត់ជាច្រើនជំនាន់មកហើយក្តី ប៉ុន្តែ លោកនៅតែចង់រស់នៅបែបសាមញ្ញ ដោយមិនចង់ប្រឡូកក្នុងវិស័យសិល្បៈអ្វីច្រើនទៀតដែរ ពោលបន្ទាប់ពីចូលនិវត្តន៍ហើយ មករស់នៅក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោកបានរស់នៅក្នុងភាពស្ងប់ស្ងាត់ និងជាមួយផ្ទះឈើ ២ ខ្នង រថយន្តចាស់មួយគ្រឿង ម៉ូតូអគ្គិសនីមួយគ្រឿង ហើយមិនបានចូលរួមប្រគុំតន្រ្តី ជាមួយក្រុម ឬបុគ្គលណាទៀតឡើយ គឺគ្រាន់តែនិពន្ធចំរៀងមួយចំនួនគ្រាន់ច្រៀង និង លេងហ្គីតាដោយខ្លួនឯងកំដរជីវិតវ័យចំណាសប៉ុណ្ណោះ ។
យ៉ាងនេះក្តី តន្ត្រីករដែលមានបទពិសោធន៍ចាស់វស្សា វ័យ ៨០ រូបនេះ បានផ្ដាំផ្ញើដល់សិល្បករ ជំនាន់ក្រោយ ឲ្យរក្សាអ្វីដែលជាអត្តសញ្ញាណរបស់ជាតិ ព្រោះថាសិល្បៈ ក៏ជាផ្នែកមួយធ្វើឲ្យប្រទេស មានកេរឈ្មោះល្បីផងដែរ ។
លោក ថាច់ សាលី «ខ្ញុំវាអាយុច្រើនហើយ អាយុ ៨០ ឆ្នាំហើយ វាគ្មានពេលទេ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំមុនគេ ខ្ញុំមានការការពិសោធ ហើយខ្ញុំសុំឲ្យសិល្បករទាំងអស់ហ្នឹងធ្វើយ៉ាងម៉េចរក្សាព្រលឹងយើងឲ្យបាន» ៕
