ដោយ យាង សុធារិន្ទ
នៅក្នុងឆ្នាំ ២០២០ លោកអ្នកជាទីមេត្រី !មន្រ្តីសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោមសម្តែងការគាំទ្រចំពោះការលើកឡើងរបស់អង្គការការពារសិទ្ធិ មនុស្សអន្តរជាតិមួយដែលបានរកឃើញថា អាជ្ញាធរកុម្មុយនិស្តវៀតណាមបានធ្វើទុក្ខបុក ម្នេញខ្លំាងទៅលើការបញ្ចេញមតិនៅលើប្រព័ន្ធបណ្តាញសង្គមរបស់សកម្មជនការពារសិទ្ធិ មនុស្សនិងបានចាប់ខ្លួនអ្នកទោសមនសិការក្នុងអត្រាខ្ពស់នៅក្នុងឆ្នាំ ២០២០ ។ មន្រ្តីសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោមថា ការរកឃើញនេះ បានស្តែងឱ្យឃើញកាន់តែច្បាស់អំពីការ រំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្ស ជាពិសេសសិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិដែលប្រព្រឹត្តដោយ អាជ្ញាធរវៀតណាមមកលើពលរដ្ឋ ក្នុងនោះសកម្មជនការពារសិទ្ធិខ្មែរក្រោមក៏បានក្លាយជាជន រងគ្រោះនៃការបង្រ្កាបដោយអយុត្តិធម៌នេះផងដែរ ។
«អនុញ្ញាតិឱ្យយើងដកដង្ហើម» នេះគឺជាចំណងជើងដែលអង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ បានដាក់លើរបាយការណ៍របស់ខ្លួនដើម្បីលាតត្រដាងពីការរឹតត្បិតជាប្រព័ន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាល វៀតណាមទៅលើអ្នកបញ្ចេញមតិនៅលើបណ្តាញសង្គមនៅក្នុងប្រទេសកុម្មុយនីស្តនៃភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះ ។
របាយការណ៍ «អនុញ្ញាតិឱ្យយើងដកដង្ហើម» ដោយមានរូបគំនូរប៉ូលិសវៀតណាមយកដៃ ទាំងពីរខ្ទប់មាត់បុរសម្នាក់ដែលកំពុងអង្គុយប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គម បង្ហាញថា នៅក្នុង ប្រទេសវៀតណាម ការរឹតត្បិតលើមាតិកានៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកមានការកើន ឡើងជិត ១ ពាន់ភាគរយនៅក្នុងឆមាសទី១ នៃឆ្នាំ ២០២០ ។ ការកត់សម្គាល់ជាពិសេសនោះ គឺមានអ្នកទោសមនសិការរហូតទៅដល់ ១៧០ នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ដែលជាចំនួនឬអត្រា ដ៏ខ្ពស់បំផុតមិនធ្លាប់មាននៅក្នុងកំណត់ត្រារបស់អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិនៅវៀតណាម ។
អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិដដែលនេះ រកឃើញដែរថា មានអ្នកទោសមនសិការ នៅវៀតណាមចំនួន ៧៨ ភាគរយ ត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសដាក់ពន្ធនាគារដោយសារហេតុ ផលតែមួយគត់ គឺការបញ្ចេញមតិនៅលើបណ្តាញសង្គម ។
របាយការណ៍នេះ ធ្វើឡើងតាមរយៈការសម្ភាសសកម្មជនសង្គមនិងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សវៀតណាមចំនួន ៣១ នាក់នៅក្នុងប្រទេសនេះដែលរួមមានអតីតអ្នកទោសមនសិការនិងគ្រួសារ របស់ពួកគេ អ្នកច្បាប់ អ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកសរសេរអត្ថបទ ។ របាយការណ៍ បានស្រង់ សំដីអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សម្នាក់ដែលនិយាយថា «តើឱ្យយើងតស៊ូដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងម៉េច បាននៅពេលសំឡេងរបស់ពួកយើងត្រូវបានបំបិទនោះ» ? ។
របាយការណ៍ក៏បានចោទប្រកាន់ក្រុមហ៊ុនហ្វេសប៊ុកនិងយូធូប ដែលជាបណ្តាញសង្គមពេញ និយមប្រើប្រាស់នៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម ថាបានឱនក្បាលនៅចំពោះមុខរដ្ឋាភិបាលវៀត ណាមនិងបានធ្វើតាមការចង់បានរបស់រដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនិស្តនេះក្នុងការរឹតត្បិតការបញ្ចេញ មតិនៅលើបណ្តាញសង្គម ។
របាយការណ៍បានស្រង់សម្តីសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្សវៀតណាមម្នាក់ដែលបានស្នើឱ្យក្រុម ហ៊ុនហ្វេសប៊ុកបញ្ឈប់ការរឹតត្បិតទៅលើមាតិកាពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយដែលលោកថាជាសិទ្ធិ មូលដ្ឋានរបស់ប្រជាជន ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងជាអ្នកប្រើប្រាស់ បណ្តាញសង្គមយូធូបម្នាក់បាននិយាយវាយប្រហារថា យូធូបកំពុងតែរារាំងពលរដ្ឋមិនឱ្យ និយាយការពិត បើទោះជាពលរដ្ឋនិយាយតែការពិតក្តី ។ ប្រការនេះបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ មនុស្សគ្រប់រូបនៅក្នុងសង្គម ក្នុងនោះរួមទាំងជនរងគ្រោះនៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សផងដែរ ។
អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ កត់សម្គាល់ថា សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិត្រូវបានធានា ដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញវៀតណាម និងកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋនិងសិទ្ធិនយោបាយ ដែលប្រទេសវៀតណាមក៏ជារដ្ឋហត្ថលេខី ។ ចំណែកក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហ ប្រជាជាតិក៏បានបញ្ជាក់អំពីការការពារសេរីភាពនេះទាំងនៅខាងក្រៅនិងនៅលើបណ្តាញ សង្គម ប៉ុន្តែអង្គការនេះថា រដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនិស្តវៀតណាមបានបង្កើតច្បាប់ដែលអនុញ្ញាតិឱ្យ អាជ្ញាធរគាបសង្កត់ទៅលើការបញ្ចេញមតិរបស់ពលរដ្ឋនៅលើបណ្តាញសង្គម ។
របាយការណ៍លើកឡើងថា អ្នកសរសេរប្លុក អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជនសង្គមដទៃ ទៀត ដែលបញ្ចេញមតិនៅលើបណ្តាញសង្គមក្នុងប្រទេសវៀតណាម មិនត្រឹមតែប្រឈមទៅ នឹងការគំរាមកំហែងចាប់ខ្លួនយ៉ាងទាន់ហន់តាមអំពើចិត្តនិងការកាត់ទោសនោះទេ ពួកគេក៏ ទទួលរងនូវការការវាយប្រហារលើរូបរាងកាយយ៉ាងឃោរឃៅ ការតាមឃ្លាំមើល ការសម្លុត បំភ័យ គំរាមកំហែង និងការយាយីទៅលើសមាជិកគ្រួសាររបស់ពួកគេផងដែរពីសំណាក់ ភ្នាក់ងារ និងអ្នកគាំទ្រអាជ្ញាធរ ឬបក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម តែជាទូទៅគឺពីសំណាក់ជនមិន ស្គាល់មុខដែលស្លៀកពាក់ស៊ីវិល ។
សកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្សខ្លះបានរៀបរាប់ប្រាប់ថា ពួកគេត្រូវបានននគរបាលវៀតណាម វាយដំច្រំធាក់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរនៅពេលពួកគេត្រូវបានឃុំខ្លួននៅកន្លែងនគរបាល ។ អ្នកខ្លះថា បានទទួលរងនូវការវាយឆ្មក់ដោយក្រុមមនុស្សមិនស្គាល់អត្តសញ្ញាណរហូតដល់ពេលខ្លះ សន្លប់បាត់បង់សា្មរតីក៏មាន ប៉ុន្តែគ្មានសមត្ថកិច្ចវៀតណាមណាមកជួយធ្វើអន្តរាគមន៍ឡើយ ។ ការវាយប្រហារទាំងនេះបានបណ្តាលអោយអ្នកខ្លះរងរបួសធ្ងន់ធ្ងរ រហូតដល់បាក់ឆ្អឹងជំនី បាក់ឆ្អឹងដងកាំបិត និងបាក់ដៃក៏មាន ។
បើទោះជាអង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិមិនបានសម្ភាសអ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គម ឬ សកម្មជនជនសង្គមក្រៅតែពីជនជាតិវៀតណាមក្តី ប៉ុន្តែការរកឃើញរបស់ អង្គការអន្តរជាតិមួយនេះ បានឆ្លុះបញ្ចាំងទៅនឹងការពិតដែលពលរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេស វៀតណាមកំពុងទទួលរងនូវការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ឬការយាយី ពីសំណាក់អាជ្ញាធរកុម្មុយនិស្ត វៀតណាម ។
ជាក់ស្តែង នៅក្នុងឆ្នាំ ២០២០ មានយុវជនខ្មែរក្រោមដែលជាសកម្មជនសង្គមមួយចំនួនត្រូវ បានអាជ្ញាធរវៀតណាមនៅខេត្តព្រះត្រពាំង និងខេត្តឃ្លាំង បានកោះហៅចោទសួរ បំភិតបំភ័យ ដាក់ពិន័យ ដកហូតទូរស័ព្ទដៃ និងលិខិតឆ្លងដែន និង បានគំរាមកំហែងចាប់ដាក់គុក ដោយសារតែការប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមដើម្បីសម្តែងមតិ ផ្សព្វផ្សាយ និងចែករម្លែកព័ត៌មានអំពីបញ្ហារបស់ខ្មែរក្រោម ឬ រិះគន់អាជ្ញាធរនិងរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ។
សកម្មជនសង្គមខ្មែរក្រោមទាំងនោះរួមមាន ព្រះតេជព្រះគុណ សឺន ទី លោក យឿង ខាយ លោក ថាច់ កឿង លោក ថាច់ ថុង លោក ឡឹម ណារិទ្ធ លោក យ៉ាញ់ មិញក្វាង និងលោក តោ ហ្វាងចឿង ។
ទីប្រឹក្សាសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម លោក ទៀ ថេន ចាត់ទុកការរកឃើញនៅក្នុងរបាយការណ៍ របស់អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិថាជាការពិត ។
លោកថ្លែងថា ៖ «ជារួមយើងមើលឃើញនៅក្នុងរបាយការណ៍គឺថាបូកសរុបនូវវិសាលភាពរួម ទាំងស្រុងនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាមទាំងមូលតែម្តង ។ តែចំពោះយើងដែលើយើងធ្វើការអង្កេត ដោយផ្ទាល់ដាច់ដោយឡែកទៅលើប្រជាជាតិខ្មែរក្រោមយើងដែលជាជនជាតិដើម ម្ចាស់ទឹក ម្ចាស់ដី តកេរពីដូនតារបស់ខ្លួន នៅតែទទួលរងការគាបសង្កត់ដដែល ។ មានការរំលោភបំពាន ទៅលើផ្នែកចែកចាយព័ត៌មាន ហើយរដ្ឋាភិបាលមិនព្រមអនុញ្ញាតិ មិនព្រមបើកទូលាយឱ្យ យុវជនខ្មែរក្រោមទាំងអស់ បានសិក្សាឱ្យបានទូលំទូលាយ ក្នុងចំណោមប្រជាសាស្រ្តរបស់គេ» ។
កម្ពុជាក្រោមមានផ្ទៃដីប្រមាណ ៦៧.៧០០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា ចែកចេញជា ២១ ខេត្ត-ក្រុង មានពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមមិនតិចជាង ៧ លាននាក់ មានវត្តព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរចំនួន ៤៦១ និងមានព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមមិនតិចជាង ១ ម៉ឺនអង្គនោះទេ បើគិតត្រឹមឆ្នាំ ២០១៤ ។
លោក ទៀ ថេន ទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលវៀតណាមគោរពសិទ្ធិមនុស្សខ្មែរក្រោមដែលជាជន ជាតិដើមនៅលើទឹកដីកំណើតដូនតារបស់ខ្លួនក្នុងនាមវៀតណាមគឺជាប្រទេសហត្ថលេខីនៃ សេចក្តីប្រកាសអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច ។
លោក ទៀ ថេន បន្ថែមថា ៖ «ទឡ្ហីកម្មជាក់ស្តែងយើងមើលឃើញរដ្ឋាភិបាលវៀតណាមបាន បន្តរំលោភនូវមាត្រាជាច្រើនដែលមានចែងនៅក្នុងច្បាប់ស្តីអំពីសិទ្ធិរបស់ជនជាតិដើម ។ យើង មើលឃើញថារដ្ឋាភិបាលមិនទាន់មានឆន្ទៈពិតប្រាកដដើម្បីបង្ហាញឱ្យខ្មែរក្រោមបានឃើញថា រដ្ឋាភិបាលកំពុងតែលើកតម្កើងនូវជនជាតិដើមខ្មែរក្រោមឱ្យមានលក្ខណៈពិសេសនៅឡើយ ។ នៅក្នុងមាត្រាទាំងឡាយមានចែងច្បាស់ថា ជនជាតិដើមទាំងឡាយមានសិទ្ធិបង្កើតនូវសារព័ត៌ មានផ្ទាល់ខ្លួនជាភាសាកំណើតរបស់គេ ហើយគេមានសិទ្ធិចូលរួមនូវគ្រប់សកម្មភាពទាំងអស់ នៅក្នុងការថែរក្សាវប្បធម៌របស់គេ ។ គេណែនាំទៀតថា រដ្ឋាភិបាលទាំងអស់នៅលើពិភពលោក ត្រូវតែចាត់វិធានការឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពដើម្បីឱ្យប្រាកដថា រួមទាំងសារព័ត៌មាន រួមទាំងភាសា ជាតិរបស់គេត្រូវបានលើកតម្កើង ហើយឱ្យមានលក្ខណៈប្លែក សម្គាល់ថានោះជាវប្បធម៌របស់ ជនជាតិដើម ។ ក៏ប៉ុន្តែការចែករម្លែកនូវប្រវត្តិសាស្រ្ត ឥលូវមានរហូតទៅដល់ហាមប្រាមមិនឱ្យ យើងផ្សព្វផ្សាយប្រវត្តិសាស្រ្ត ហៅយុវជនយើងមួយចំនួនទៅធ្វើការសម្លុតគំរាមកំហែង ។ ទាំង អស់នេះសុទ្ធតែជាការរំលោភបំពានទៅលើសិទ្ធិស្របច្បាប់របស់ខ្មែរក្រោម» ។
អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ សង្កត់ធ្ងន់ថាការបង្ក្រាបជាប្រព័ន្ធនៃ សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការ បញ្ចេញមតិតាមអ៊ីនធឺណិតនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាមទាមទារឱ្យមាន វិធានការដោះស្រាយ ជាបន្ទាន់ ។
អាជ្ញាធរវៀតណាមត្រូវតែធានាឱ្យមានបរិយាកាសប្រកបដោយសុវត្ថិភាពសម្រាប់អ្នកការពារ សិទ្ធិមនុស្សនិងអ្នកដែលចូលរួមអនុវត្តដោយសន្តិវិធីនៃសិទ្ធិមនុស្សរបស់ពួកគេ ។ ត្រូវការពារ អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនិងសកម្មជនដទៃទៀតដែលបញ្ចេញមតិលើអ៊ីនធឺណិតពីការវាយ ប្រហារលើរូបរាងកាយ ពីការគំរាមកំហែង និងការរំលោភបំពានផ្សេងៗ ។ លើសពីនេះទៀត អាជ្ញាធរក៏ត្រូវតែធ្វើការស៊ើបអង្កេតឱ្យបានហ្មត់ចត់ប្រកបដោយឯករាជ្យ តម្លាភាព និងប្រសិទ្ធិភាព លើរាល់ការចោទប្រកាន់នៃការរំលោភបំពានទាំងនេះហើយនាំអ្នកដែលទទួលខុសត្រូវ ទៅផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់ ៕
