ដោយ លី ឈូន
ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមទាំងនៅក្នុង និងក្រៅស្រុក នៅតែបន្តប្រតិកម្មចំពោះអាជ្ញាធរវៀតណាម នៅខេត្តព្រះត្រពាំង ចំពោះការប្រើតែភាសាវៀតណាម មិនប្រើភាសាខ្មែរ សម្រាប់អត្ថាធិប្បាយ ក្នុងពិធីប្រណាំងទូក ង ដែលជាប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ។ អង្គការសង្គមស៊ីវិលខ្មែរក្រោម ហៅទង្វើរបស់អាជ្ញាធរវៀតណាមថា ជាល្បិចពុតត្បុតរបស់របបកុម្មុយនិស្តវៀតណាមក្នុងការលុបបំបាត់ភាសា និងអក្សរសាស្ត្រខ្មែរ នៅកម្ពុជាក្រោម ។
លោក គឹម ស៊ីសំណា ជាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមម្នាក់ មានដើម កំណើតនៅខេត្តព្រះត្រពាំង ដែលកំពុងរស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ប្រាប់ វិទ្យុ សំឡេងកម្ពុជាក្រោម និង សារព័ត៌មាន ព្រៃនគរ នៅពេលថ្មីៗ នេះថា លោកគាំទ្រនូវមតិរិះគន់របស់បងប្អូនក្នុងបណ្ដាញសង្គម (Facebook) ចំពោះភាពអសកម្មរបស់អាជ្ញាធរវៀតណាមខេត្តព្រះត្រពាំង ដែលប្រើសុទ្ធតែភាសាវៀតណាម មិនប្រើភាសាខ្មែរក្នុងនាទីអត្ថាធិប្បាយការប្រណាំងទូក ង នាកម្មវិធីបុណ្យអុំទូក អកអំបុកសំពះព្រះខែ ប្រពៃណីជាតិខ្មែរ ដែលរៀបចំឡើងនៅទីរួម ខេត្តព្រះត្រពាំង នៅក្នុងឆ្នាំ ២០២០ នេះ ។
លោក គឹម ស៊ីសំណា បន្តថា នេះជាចេតនារបស់អាជ្ញាធរខេត្តព្រះត្រពាំង ក្នុងកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ភាសាខ្មែរក្នុងសហគមន៍ខ្មែរច្បាស់ណាស់មិនអាចប្រកែកបានឡើយ ។ ព្រោះនៅខេត្តព្រះត្រពាំងមានកម្មវិធីទូរទស្សន៍ វិទ្យុ និងទស្សនាវដ្ដី ជាភាសាខ្មែរដែរ ។ បន្ថែមពីលើហ្នឹងទៀត ខេត្តព្រះត្រពាំង ជាខេត្តមួយដែលមានប្រជាជនខ្មែររស់នៅច្រើនជាងគេ និងមានកម្មវិធីសិក្សាភាសាខ្មែរទាំងផ្លូវលោក និងលោកផ្លូវធម៌ក៏ច្រើនជាងគេ ក្នុងចំណោមខេត្តខ្មែរធំៗនៅដែនដីកម្ពុជាក្រោម ដូចជាខេត្តឃ្លាំង ខេត្តក្រមួនស និងខេត្តពលលាវ ជាដើម ។
លោក គឹម ស៊ីសំណា៖ «នេះជាកំហុសឆ្គងរបស់រដ្ឋាភិបាល គាត់អត់រៀបចំជាភាសាខ្មែរផង ព្រោះហ្នឹងជាបុណ្យប្រពៃណីជាតិខ្មែរ ហ្នឹងទីមួយកំហុសឆ្គងរបស់រដ្ឋាភិបាលយួនហ្នឹង ទីពីរទៀតជាកំហុសឆ្គងរបស់កម្មាភិបាលខ្មែរ ដែលមានតួនាទីក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលជាមួយគេហ្នឹង គាត់ក៏មិនជួយមើលមុខ មើលក្រោយកន្លែងហ្នឹងផងណា។ហ្នឹងមិនដឹងថាតើគាត់ខ្លាចអី ឬក៏គាត់យល់ឃើញ មេចដែរ ខ្ញុំមិនដឹងដែរ»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ មន្ត្រីសម្របសម្រួលនៃមជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនៅរដ្ឋញឺវសាវ៉ែល ប្រទេសអូស្ត្រាលី ព្រះតេជព្រះគុណ ប៉ សា វឿង ព្រះអង្គសំណូមពរថារាល់វេទិកាជួបជុំឬកម្មវិធីបុណ្យណាដែលទាក់ទិននឹងកម្មវត្ថុកម្ពុជាក្រោម ពិសេសរាល់កម្មវិធីដែល រៀបចំឡើងដោយពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមក្នុងទីណាក៏ដោយគឺត្រូវតែប្រើ ភាសាខ្មែរ អក្សរខ្មែរ។អ្នករៀបចំកម្មវិធីមិនគួរថាពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមចេះភាសាវៀតណាមហើយ មិនបាច់ប្រើភាសាខ្មែរនោះ ទង្វើនេះ ជាហេតុផលនាំឲ្យបាត់បង់ភាសា អក្សរសាស្ត្រជាតិខ្មែរ ហើយក៏នឹងឈានដល់បាត់បង់ខ្មែរកម្ពុជាក្រោមដែរ។
ព្រះតេជគុណប៉ សា វឿង អំពាវដល់ខ្មែរក្រោមគ្រប់រូប ឲ្យខិតខំពង្រឹង ពង្រីកវប្បធម៌ អក្សរសាស្ត្រជាតិ តាមលទ្ធភាពដែលអាចធ្វើទៅបាន ដើម្បីភាពគង់វង្សនៃជាតិខ្មែរក្រោមកម្ពុជាក្រោម។
ភិក្ខុ ពរ សាវឿង៖ «សំខាន់គឺចៅអធិការ គណៈកម្មការវត្តហ្នឹង សំខាន់យើងផ្សព្វផ្សាយនូវគំនិតជាតិនិយមរបស់យើងហ្នឹងឲ្យរឹង កុំឲ្យពុទ្ធបរិស័ទគ្នាហ្នឹង រេតាមជំនោរខ្យល់គេបក់ទៅណាចេះតែតាមគេហ្នឹងណា ។ យើងផ្សព្វផ្សាយឲ្យពួកគាត់ហ្នឹងយល់ដឹងឲ្យបានច្រើន កាលណាយើងមិនផ្សព្វផ្សាយមិនពន្យល់ទេ ពួកគាត់នឹងភ្លេចណា លង់ខ្លួន កាលណាភ្លេចទៅ យើងអត់បានដាស់តឿនទៀត អាហ្នឹងវារឹតតែធ្ងន់ទៅ ធ្ងន់ទៅហើយ»។
ចំណែកទីប្រឹក្សា នៃ សហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ព្រឹទ្ធាចារ្យ សឺង សម្រេច បានលើកឡើងថា លោកដឹងហើយអំពីការយល់ដឹងរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមទាំងព្រះសង្ឃទាំងគ្រហស្ថទាំងមន្ត្រីរដ្ឋការ នូវការងារដែលគួរធ្វើ និងការងារណាដែលមិនគួរ តែលោកសុំចិត្តថា កុំគួរខ្លាចពេក តែកាលណាខ្លាចពេកគឺស្លាប់ កាចមានភ័ព្វអាយុយឺនយូរ ។ លោកព្រឹទ្ធាចារ្យបន្តថា ហេតុអីក៏ឲ្យមិនខ្លាច ព្រោះថា ការងារដែលពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម ធ្វើដើម្បីការរីកចម្រើនសង្គមជាតិសព្វថ្ងៃគឺ ធ្វើដោយសន្តិវិធី និងអហិង្សាស្របទៅតាមច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ ។ ដូច្នេះ អាជ្ញាធរវៀតណាមនឹងមិនហ៊ានរារាំងឡើយ ។
លោក សឺង សម្រេច៖«ឥឡូវនេះ នៅក្លោងទ្វារវត្តមានសរសេរអក្សរយួនអីហ្នឹងណា អាហ្នឹងយើងនៅក្នុងអាណានិគមគេ គេអាចនិយាយថា អ្នកឯងដាក់តែខ្មែរអីចឹង ខ្ញុំដឹងវត្តហ្នឹងវត្តអី ទោះអ្នកឯងដាក់ខ្មែរក៏ដាក់ចុះតែដាក់វៀតណាមផង ។ បើគេនិយាយអីចឹងមកគេជារដ្ឋបាលដែនដី អាជ្ញាធរដែនដី អាហ្នឹងយើងប្រកែក មិនរួចទេណា»។
ការលើកឡើងមកនេះ បន្ទាប់ពីមានប្រតិកម្មជាច្រើនទាំងក្នុង និងក្រៅបណ្ដាញព័ត៌មានសង្គម ជុំវិញព្រឹត្តិការណ៍អាជ្ញាធរវៀតណាមខេត្តព្រះត្រពាំងមិនបានប្រើភាសាខ្មែរក្នុងនាទីអត្ថាធិប្បាយការប្រណាំងទូក ង ក្នុងពិធីបុណ្យអកអំបុក ដែលរៀបចំឡើងនៅទីរួមខេត្តព្រះត្រពាំង កាលពីថ្ងៃ ១៤ កើត និងថ្ងៃពេញបូណ៌មី ខែកត្តិក ត្រូវនឹងទី ៣០ និង ៣១ ខែតុលា នេះ ។ ចំពោះពិធីដែលរៀបចំនៅទីរួមខេត្តឃ្លាំងវិញ មិនត្រូវបានរងការរិះគន់ទេ ព្រោះបានប្រើភាសាខ្មែរក្នុងពិធីនេះ ។
ពិធីបុណ្យអកអំបុក នៅដែនដីកម្ពុជាក្រោម តែងតែប្រារព្ធរយៈពេល ៣ ថ្ងៃ គឺ ចាប់ពីថ្ងៃ ១៤ កើតដល់ថ្ងៃ ១ រោច ខែកត្តិក ជារៀងរាល់ឆ្នាំ តែ បច្ចុប្បន្ននេះ កម្ពុជាក្រោម ប្រារព្ធតែពីរថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ គឺចាប់ពីថ្ងៃ ១៤ កើត និងថ្ងៃពេញបូណ៌មី ខែកត្តិក ។
ឯកសារប្រជុំទំនៀមទម្លាប់ឱ្យដឹងថា ពិធីនេះធ្វើឡើង ដើម្បីរំឭកទៅដល់កងទ័ពជើងទឹកដ៏ខ្លាំងក្លានៅកម្ពុជាក្រោម ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយពញា តាត ជាស្ដេចត្រាញ់នៅស្រុកបាសាក់ ក្នុងសម័យលង្វែក ក្នុងរាជព្រះបាទអង្គចន្ទទី ១ ។
ព្រះតេជព្រះគុណ តា ង៉ុក កោ ជាអតីតព្រះចៅអធិការ វត្តដំបងពាក់ នៅក្នុងខេត្តព្រះត្រពាំង ដែលបាននិពន្ធបទចម្រៀងជាច្រើនបទ ស្ដីពីប្រវត្តិភូមិស្រុកនៅកម្ពុជាក្រោម ពេលដែលនៅមានព្រះជន្ម បានបង្ហោះសាររំឭកដល់សកម្មជនខ្មែរក្រោមទាំងព្រះសង្ឃ និងគ្រហស្ថថា កុំឲ្យយកភាសាវៀតណាមទៅប្រើប្រាស់នៅក្នុងវេទិការបស់ខ្មែរក្រោម ។ ធ្វើដូច្នេះ គឺដើម្បីរក្សាតម្លៃភាសាខ្មែរ និងលើកទឹកចិត្តដល់យុវជនខ្មែរក្រោម ដែលពួកគេកំពុងខិតខំរៀនអក្សរសាស្ត្រខ្មែរផង ៕
