មិត្ត និងសត្រូវ

By សារព័ត៌មាន ព្រៃនគរ On Jul 13, 2013

សឺង សម្រេច | ថ្ងៃទី ២០ ខែ ឧសភា ឆ្នាំ២០១២

« Ne craignez jamais de vous faire des ennemis ; si vous n’en avez pas, c’est que vous n’avez rien fait. » ’’សូមអ្នកកុំខ្លាចបង្កើតឱ្យមានសត្រូវ ប្រសិនបើអ្នកគ្មានទេ គឺអ្នកមិនបានធ្វើអ្វីទាំងអស់’’ “Don’t be afraid of making enemies; if you don’t have none, it means you have done nothing.” George Clemenceau.

ថ្មីៗនេះ វិទ្យុសំឡេងកម្ពុជាក្រោមបានធ្វើការផ្សាយពាក្យស្លោកមួយ របស់លោក George Clemenceau ដែលនាយកដ្ឋានព័ត៌មានសហព័ន្ធកម្ពុជាក្រោមបានទទួលពីលោកព្រឹទ្ធាចារ្យ ថាច់ វៀង ជាប្រធានសាខា សហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោមប្រចាំទ្វីបអឺរ៉ូប។

លោក Georges Benjamin Clemenceau (28 September 1841 – 24 November 1929) ។

ដោយលោកព្រឹទ្ធាចារ្យ ថាច់ វៀង បានផ្ញើមកជាភាសាបារាំង ខ្ញុំក៏បានធ្វើការបកប្រែជាភាសាខ្មែរនិងអង់គ្លេស ហើយផ្សាយតាម គេហទំព័រ និងវិទ្យុសំឡេងកម្ពុជាក្រោម និងមានចុះក្នុងគេហទំព័រ សារព័ត៌មាន ព្រៃនគរ ផងដែរ មានសេចក្តីដូចតទៅនេះ៖ « Ne craignez jamais de vous faire des ennemis ; si vous n’en avez pas, c’est que vous n’avez rien fait. » ’’សូមអ្នកកុំខ្លាចបង្កើតឱ្យមានសត្រូវ ប្រសិនបើអ្នកគ្មានទេ គឺអ្នកមិនបានធ្វើអ្វីទាំងអស់’’ “Don’t be afraid of making enemies; if you don’t have none, it means you have done nothing.” George Clemenceau (https://www.airmaniax.com).

បន្ទាប់ពីការផ្សាយពាក្យស្លោកនេះ មានមិត្តអ្នកស្តាប់មានមតិមិនយល់ស្រប ចំពោះខ្លឹមសារពាក្យ ស្លោក ដោយមានទឡ្ហីករណ៍ដ៏សមរម្យថា មនុស្សយើងម្នាក់ៗគួរតែសន្សំមិត្ត-បន្ថយសត្រូវ ។ យើង ខ្ញុំសូមថ្លែងនូវអំណរ គុណ ចំពោះមតិមិត្តអ្នកស្តាប់ ហើយក៏សូមអនុញាតធ្វើការបកស្រាយជូនដូច តទៅនេះ៖

ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ មិនថាខ្មែរកណ្តាល ខ្មែរលើ ឬខ្មែរក្រោម ស្ទើរតែមួយរយភាគរយ ជាអ្នកកាន់ព្រះ ពុទ្ធសនា ហើយជាអ្នកសន្តិភាពនិយម ។ ខ្មែរយើងមានផ្នត់គំនិតជាមនុស្សស្លូតបូត ហើយចូលចិត្ត ញញឹម ។ ជួនកាលខ្ញុំក៏ចេះតែគិតពិចារណាពីចរិតខ្មែរដែរ ពេលឃើញនារីខ្មែរជិះម៉ូតូនៅភ្នំពេញ បុកប៉ះគ្នាដួលហើយ ក្រោកឡើង នៅតែញញឹមទៀត ។

លក្ខណៈញញឹមឆ្លើយតបគ្រប់សភាពការណ៍ដែលកើតឡើងនេះ ជាសញ្ញាល្អមួយសម្រាប់ដំណោះ ស្រាយជីវិតរបស់មនុស្សជាទួទៅ ។ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ ស្តេចដ៏ល្បីល្បាញនៃមហានគរខ្មែរ ក៏ បានបន្សល់ទុកនូវស្នាមញញឹមបែរទៅគ្រប់ទិសទាំងបួន លើចម្លាក់ថ្មដ៏ល្បីរន្ទឺនៃប្រាសាទបាយ័ន ជា មរតកទុកឱ្យប្រជារាស្ត្រខ្មែរជំនាន់ក្រោយពិចារណាដែរ។ ញញឹមជាសញ្ញនៃសន្តិភាព កាត់បន្ថយ សត្រូវបង្កើនមិត្ត ។ ខ្មែរមិនជួញសត្រូវទេ ហើយជាអ្នកស្មោះត្រង់ និងដឹងគុណគេទៀតផង។ សូម្បី កាល បារាំងកាន់កាប់ទឹកដី ឥណ្ឌូចិន ពួកយួនបានធ្វើចម្បាំងដេញបារាំង (មុនខ្មែរ) ចំណែកខ្មែរសុខ ចិត្តស្មោះត្រង់ជាមួយនឹងចៅហ្វាយថ្មី ព្រោះតែចង់បានសេចក្តីសុខនោះឯង ។ នៅឆ្នាំ ១៩៤៩ មុន នឹងបារាំងសម្រេចកាត់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមទៅឱ្យយួន លោក ម៉ាក រុក កាត (Mark Rucat) អ្នកនាំសារ គណៈកម្មការបារាំងនាយសមុទ្រ បានជំរាបទៅសភាបារាំងថាៈ យើងយល់ថា វាមកពីប្រទេសមួយ (កម្ពុជា) ដែលស្មោះត្រង់នឹងយើងរហូត នៅពេលលំបាក ក៏ដូចជានៅពេល សប្បាយរីករាយ យើង កំពុងតែធ្វើឱ្យកម្ពុជាស្តាយខ្លួនមកពីការទុកចិត្តលើយើង និងបានស្ម័គ្រចិត្តចូលមុនគេ ជាសមាជិក សហភាពបារាំង…’’។

ចំណែកអ្នកទេសចរណ៍អន្តរជាតិ ក្រោយពីបានទស្សនាប្រទេសកម្ពុជា ក្រៅពីសម្ដែងការមិន ពេញ ចិត្តចំពោះអំពើពុករលួយក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល ដែលរាលដាលពេញផ្ទៃប្រទេសតែងមាន ចំណាប់អារម្មណ៍ ចំពោះ ភាពញញឹមរាក់ទាក់ជាមិត្តភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាទួទៅ ។ ដោយ មិនសន្សំ សត្រូវស្រឡាញ់សេចក្តីសុខ ខ្មែរក៏មិនចូលរស់នៅជិតអ្នកណា ដែលបង្ករភាពញ៉ោកញ៉ាក រញ៉រញ៉ៃដែរ ។ ដោយប្រការនេះ ទីណាមានយួនមក នៅជិតខ្មែរ ខ្មែរច្រើនតែសុខចិត្តរើខ្លួនថយចេញ ។

ប៉ុន្តែទោះយ៉ាងណាក៏ដោយសំណួរចោទឡើងថា តើចំពោះដំណើរមកទិសខាងលិចរបស់ យួនដែលរស់នៅគ្រប់ច្រកល្ហកនៃប្រទេសកម្ពុជានាពេលនេះ ជាដំណើររបស់មិត្ត ឬជាដំណើររុក រានរបស់សត្រូវឈ្លានពាន ? បងប្អូនខ្មែរដែលកំពុងរស់នៅលើទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ដែលបន្ទាប់ពីបារាំងកាត់ចេញពីខ្មែរទៅប្រគល់ ឱ្យយួន ហើយដែលស៊ូទ្រាំរស់សន្សំសុខជាច្រើនជំនាន់មកហើយ រហូតដល់យួនបានប្រព្រឹត្តនូវការ រំលោភ បំពានលើសិទ្ធិសេរីភាពសព្វបែបយ៉ាង។ យួនបានបន្លំបំបាត់ចំនួនពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម ។

យួន បានប្តូរជិតអស់ទៅ ហើយ នូវឈ្មោះស្រុកភូមិ ឃុំខេត្តរបស់ខ្មែរ ឱ្យទៅជាឈ្មោះយួន ។ យួនបាន បន្លំយកជំនួយបរទេស មិនឱ្យបាន ជាប្រយោជន៍ដល់ខ្មែរក្រោមជាជនជាតិដើម ។ យួនបានប្រើ ល្បិចបន្លំយកការស្ម័គ្រចិត្តក្លែងក្លាយ មកបិទបាំងការ គម្រាមកំហែងបង្ខិតបង្ខំទៅលើព្រះសង្ឃព្រះ ពុទ្ធសាសនា។

យួនបានតាំងអ្នកតំណាងរាស្ត្រជាតិខ្មែរក្រោម ឱ្យតែមាន ដូចតាំងរូបតិកតាឱ្យតែ ល្អមើល តែមិនដែលហ៊ានហើបមាត់តវ៉ាការពារខ្មែរក្រោមដល់ម្តងណាឡើយ ។ យួនមិនដែលបាន រកយុត្តិធម៌ឱ្យជនខ្មែរក្រោមដែលរងគ្រោះ ដោយសារបទឧក្រិដផ្សេងៗ ដែលពួកយួនបាន ប្រព្រឹត្ត ចំពោះខ្មែរក្រោមទេ។

យួនបានព្យាយាមកែបំភ្លៃពង្សសាវតាពិតប្រាកដនៃទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ថាខ្មែរ ក្រោម មិនមែនជាអ្នកមករស់នៅទីនោះមុនពួកយួនឡើយ ទោះជាឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រសកល លោកមានជាតឹកតាងក្តី ។ យួនបានកែក្រឡៃបង្ខូចសិល្បៈវប្បធម៌ខ្មែរ កែរចនាបទលំនាំសិល្បៈខ្មែរ ឱ្យមានលក្ខណៈដូចជារបស់យួន ។

យួនបានជ្រើសរើសយកយុវជនខ្មែរទៅពង្វក់មនោគមវិជ្ជាកុម្មុយនិស្ត ហើយឱ្យវិលមកភូមិស្រុកវិញ ដើម្បីធ្វើការ តាមដានចំពោះសកម្មភាពម្តាយឳពុកមាមីងបងប្អូនរបស់ខ្លួនឯង មិនខុសពីពួកខ្មែរក្រ ហមដែលបានធ្វើចំពោះ ពលរដ្ឋខ្មែរនៅប្រទេសកម្ពុជាជំនាន់ឆ្នាំ ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៩ ឡើយ ។

យួនបានតាមពិនិត្យឆែកឆេរការប្រើ ទូរសព្ទនិងអាំងទើណែតរបស់ខ្មែរ ។ យួនបានចេញបញ្ជាដាច់ណាត់ មិនឱ្យមានថាសផ្កាយរណប ដែលមើល ទូរទស្សន៍ពីប្រទេសកម្ពុជា ឃើញបាន ។ យួនបានចាប់ចងខ្មែរក្រោមដាក់គុកច្រវាក់ រំលោភលើច្បាប់អន្តរជាតិ តាមអំពើចិត្ត ខ្មែរក្រោមមិនដែលមានមេធាវីអាចជួយការពារតាមផ្លូវច្បាប់ នៅចំពោះមុខការចោទប្រកាន់របស់ តុលាការយួនឡើយ ។ ជាសរុប គឺមិនមានពាក្យសំដី ឬស្លឹកក្រដាសដែលអាចសរសេរ ឬ ផ្ទុកករណី រំលោភជិះជាន់របស់យួន មកលើខ្មែរក្រោមបានឡើយ ។ (យោងលើឧក្រិដកម្មរបស់យួនចំពោះខ្មែរក្រោម បើមានការ កាត់ទោសខ្មែរក្រហមនៅប្រទេស កម្ពុជាថ្ងៃណាមួយ ក៏នឹងត្រូវមានការកាត់ទោសអ្នកដឹកនាំយួន ដែលបាន ប្រព្រឹត្តឧក្រិដកម្មចំពោះ ខ្មែរក្រោមដែរ) ។ ទង្វើរបស់យួនទាំងអស់នេះ ខ្មែរជាអ្នកស្រឡាញ់សន្តិភាពសន្សំមិត្ត មិនដែលបានចាត់ទុកយួនជា សត្រូវឡើយ ព្រោះដឹងថាខ្លួនកំពុងជាប់ចំណង ហើយចំណងនោះ គ្មានអ្នកណាអាចជួយស្រាយ បានទេ ។ ពីព្រលឹមទល់ព្រលប់ ខ្មែរក្រោមមិនដែលសូវខ្វល់អំពល់ពីរឿងពួកយួនដែលត្រួតត្រាលើ ខ្លួនឡើយ គឺគិតតែពីឆ្ងោកធ្វើស្រែ ចំការ លើដីមរត៌កកេរដូនតារបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ។

ទោះជាស៊ូទ្រាំញ ញឹមទាំងទឹកភ្នែកដើម្បីសន្សំមិត្តប៉ុណ្ណឹងហើយ ក៏ខ្មែរក្រោមបានត្រូវយួនគូសចំណាំទុកជាសត្រូវ របស់គេ ជាក្រុមមនុស្សដែលគេត្រូវតែកំចាត់ចោលជាចាំបាច់។ ហើយរឿងនេះក៏មិន មានអ្វីគួរឱ្យ ឆ្ងល់ដែរអំពីលក្ខណៈរបស់ពួកចោរបន្លំយកផ្ទះគេ គឺតែងរកមធ្យោបាយសម្លាប់ ម្ចាស់ផ្ទះ ដើម្បីបំបិទ ភ័ស្តុតាងនោះឯង ។ គ្រាន់តែវិធីកំចាត់ចោលនោះ យួនកំពុងប្រើល្បិចថ្ពិនភ្នែក ឱ្យមើលទៅឃើញ ដូចជាការស្រឡាញ់ថ្នាក់ថ្នមទៅវិញប៉ុណ្ណោះ ។

សំណួរសួរថា ប្រឈមនឹងស្ថានការណ៍បែបនេះ តើខ្មែរក្រោមគួររើសយកការសម្ងំក្នុងរង្វង់នៃសេច ក្តីសុខ ដែលកាន់តែរួញតូចទៅ (គ្រាន់តែប្រៀបផ្ទឹមស្ថានភាពពេលនេះនឹងម្ភៃសាមសិបឆ្នាំមុន ឃើញ ថាយើងបានបាត់បង់ អ្វីខ្លះថែមទៀត?) (Our comfort zone shrunk)ដោយសុខចិត្តឱ្យរលត់រលាយ ពូជសាសន៍បាត់បង់ទឹកដី ឬក៏ ហ៊ានធ្វើការតវ៉ា ? ប្រាកដហើយ ការតវ៉ា បានន័យថា បានបង្កើត សត្រូវ ។ ប៉ុន្តែការច្រឡំគ្នារវាងមិត្តនិង សត្រូវ មិនខុសពីអ្នកដេកឱបពស់វែកអសិរពិសដូច្នោះដែរ ។

ចំណែកលោកព្រឹទ្ធាចារ្យ ថាច់ វៀង ជាអ្នកផ្ញើពាក្យស្លោក ពានពន្យល់បកស្រាយយ៉ាងដូច្នេះ៖ ’’ការដែលលើកយកពាក្យលោក Georges Clémenceau មកធ្វើអត្ថាធិប្បាយពេលនេះជាការប្រ សើរណាស់ ក្នុងពេលនេះដែលសហព័ន្ធកំពុងធ្វើការប្រយុទ្ធមួយដោយសន្តិវិធីដើម្បីរកសេចក្តីសុខ ជូនប្រជារាស្ត្រខ្មែរក្រោម ។ ក្នុងសុភាសិតនិមួយៗ ឬឱវ៉ាទនៃព្រឹទ្ធាចារ្យ មិនអាចបកប្រែឲ្យត្រូវគ្រប់ វិស័យទាំងអស់ទេ ។ សូម្បីតែច្បាប់រដ្ឋដែលគេបង្កើតឡើង ក៏គង់នៅមានការលើកលែងដែរ ។ យើងត្រូវតែបកប្រែ តាមប្រធានបទ និងតាមកាលៈទេសៈដែលគេនិយាយ ។ លោក Georges Clémenceau ជាមេទ័ពបារាំង។ គាត់និយាយក្នុងនាទីជាមេទ័ព ដែលគេតែងតែនិយាយថា “បើចង់ បានសេចក្តីសុខត្រូវតែរៀបចំសង្គ្រាម” ។ ហេតុដូច្នេះ ន័យនេះគឺមានពាក្យ’’សត្រូវ’’នៅក្នុង នោះ ។ ប៉ុន្តែពាក្យរបស់គាត់នេះក៏ត្រូវនឹងនាទីផ្សេងៗទៀតដែរ ដូចជាវិស័យឧត្តមគតិសង្គម ដែលយើងជា មនុស្សត្រូវយកមកពិចារណារនៅពេលដែលយើងជួបប្រទះនូវបញ្ហាផ្សេងៗ ។ យើងមិនអាចរក សេចក្តីសុខដោយចុះចូលជាមួយពួកចោរបានទេ ។ ក្នុងផ្នែកនយោបាយយើងក៏មិនអាចយកយួន ដែលកំពុងបំផ្លិចបំផ្លាញឲ្យជនជាតិយើងវិនាសមកធ្វើជាមិត្តបានដែរ ។ ក្នុងរឿង ប្រស្រ័យនីមួយៗ យើងត្រូវលើកយកមកបកប្រែតាមកាលៈទេសៈ ។’’ ពាក្យស្លោក នៅតែជាពាក្យស្លោក ។ សូមបងប្អូនមេត្តាសញ្ជឹងគិតពិចារណាចុះ ។ សូមអរគុណ !