បទវិចារណកថា៖ ការស្វែងរកនីតិសាស្ត្រ ដើម្បីអភិរក្សអត្តសញ្ញាណខ្មែរក្រោម
អត្ថបទវិចារណកថា ក្រោមចំណងជើងថា «ការស្វែងរកនីតិសាស្ត្រ ដើម្បីអភិរក្សអត្តសញ្ញាណខ្មែរក្រោម» ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីទស្សនៈរបស់សហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ។ លោក ម៉ៅ មុនី ជាអនុប្រធាន នៃសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម បានសរសេរអត្ថបទនេះ ជាភាសាអង់គ្លេស ។ លោក ទៀ ថេន ជាទីប្រឹក្សា នៃ សហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម បានប្រែសម្រួលមកជាភាសាខ្មែរ ។
នៅថ្ងៃទី ៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០ សហគមន៍អ៊ឺរ៉ុប បានអនុម័តច្បាប់ម៉ាក់និតស្គី អ៊ឺរ៉ុប ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មដល់ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស នៃក្រុមរបបដឹកនាំដែលនៅតែបន្តគាបសង្កត់ មកលើសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំងឡាយ ។ តើការអនុម័តច្បាប់ម៉ាក់និតស្គីនេះ អាចជៈឥទិ្ធពលជាវិជ្ជមាន ដូចម្តេចខ្លះ ? ក្នុងការជួយការ ពារខ្មែរក្រោម អំពីការបន្តរំលោភបំពាបំពានមកលើសិទ្ធិរបស់ខ្លួននោះ ។
មុននឹងចូលមកពិភាក្សាអំពីច្បាប់ ម៉ាក់និតស្គី នេះ យើងក៏គួរគប្បីរំឭកឡើងវិញ អំពីកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីរវាងសហគមន៍អឺរ៉ុប និង វៀតណាម ដែលបានចូលជាធរមានក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែកន្លងទៅថ្មីៗ នេះ ។
កាលពីថ្ងៃទី ២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១៧ ខណៈកំពុងពេលចរចាជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប ស្តីអំពី កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីនោះ រដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនិស្តវៀតណាម បានរៀបចំបេសកកម្មចាប់ជំរិតអតីតអ្នកជំនួញប្រេងម្នាក់ឈ្មោះ ទ្រិញ ស្វឹង ថាញ់ (Trinh Xuan Thanh) ក្នុងពេលដែលគាត់កំពុងតែដើរជាមួយនារីម្នាក់ទៀតនាពេលថ្ងៃត្រង់ឆ្លងកាត់ឧទ្យាន ទ្យែរហ្គារតិន (Tiergarten Park) នៅទីក្រុងប៊ែរឡាំង ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ។ គាត់ត្រូវបានគេចាប់ពង្រត់ ហើយនាំយកទៅដាក់គុកនៅវៀតណាម ។ ការចាប់ពង្រត់ លោក ទ្រិញ ស្វឹង ថាញ់ ដោយភ្នាក់ងារសម្ងាត់របស់វៀតណាមរបៀបនេះបានធ្វើឲ្យមនុស្សទាំងឡាយ នឹកឃើញកាលពីយុគនៃសង្គ្រាមត្រជាក់ ហើយដែលគេធ្លាប់មើលឃើញ តែនៅក្នុងផ្ទាំងទស្សនីយនៃខ្សែ ភាពយន្តរបស់ហូលីវូត (Hollywood) តែប៉ុណ្ណោះ ។ ចំពោះឧប្បត្តិហេតុនេះ ក្នុងនាមរដ្ឋ ជាសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ គឺជាការអាម៉ាស់មួយសម្រាប់ប្រទេសវៀតណាម ពីព្រោះ ភ្លាមៗនោះ រដ្ឋាភិបាលអាល្លឺម៉ង់បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ចោទប្រកាន់ប្រទេសវៀតណាមថា បានរំលោភលើច្បាប់ និងកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិ ។
នៅថ្ងៃទី ១៨ ខែមករា ឆ្នាំ ២០១៩ សហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម យូអិនភីអូ (UNPO) និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលអន្តរជាតិផ្សេងទៀត និងក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាច្រើនបានសរសេរលិខិតរួមគ្នាមួយ ផ្ញើទៅជូនលោកប្រធានក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុប និងលោកប្រធានគណៈកម្មាធិការអឺរ៉ុប នៃផ្នែកពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ ។ គោលបំណងនៃលិខិតនេះគឺ សូមស្នើឱ្យមានការពន្យាពេលក្នុងការផ្តល់សច្ចាប័នលើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីរវាងសហភាពអឺរ៉ុប និងវៀតណាម សូមរង់ចាំរហូតដល់រដ្ឋាភិបាលវៀតណាម បង្ហាញពីការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងវិញនូវរបាយការណ៍ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សដែលកំពុងធ្លាក់ចុះនោះសិន ។
ទោះបីមានរបាយការណ៍មិនល្អស្តីអំពីសិទ្ធិមនុស្សរបស់វៀតណាមក៏ដោយ ក៏សហគមន៍ អ៊ឺរ៉ុបបានយល់ព្រមចុះហត្ថលេខាជាមួយវៀតណាមនូវកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម និងកិច្ចព្រមព្រៀងការពារ ការវិនិយោគកាលពីថ្ងៃទី ៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០១៩ ។ ហើយនៅថ្ងៃទី ១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២០ សភាអឺរ៉ុប បានផ្តល់សច្ចាប័នដល់កិច្ចព្រមព្រៀងទាំងពីរនោះ ។ នៅថ្ងៃទី ៣០ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២០ ក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុប ក៏បានផ្តល់ភ្លើងខៀវដល់កិច្ចព្រមព្រៀងទាំងពីរ នោះ ។ បន្ទាប់មកនៅថ្ងៃទី ៨ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២០ រដ្ឋសភាវៀតណាមក៏បានផ្តល់សច្ចាប័នលើកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងពីរ ។ ដូច្នេះ កិច្ចព្រមព្រៀងទាំងពីរ បានចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទី ១ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២០ ។
ក្រោយនោះមិនយូរប៉ុន្មាន នៅថ្ងៃទី ២៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០២០ បន្ទាប់ពីកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីត្រូវបានចូលជាធរមានមក មានក្រុមអ្នកតំណាងរាស្ត្រចំនួន ៦៤ នាក់ជាសមាជិកនៃសភាអឺរ៉ុបបានសរសេរលិខិតមួយរួមគ្នាផ្ញើទៅជូនអ្នកតំណាងជាន់ខ្ពស់ នៃកិច្ចការបរទេស និងគោលនយោបាយសន្តិសុខ និងស្នងការចាត់តាំងទាក់ទងនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅ វៀតណាម ។
យើងសូមបង្ហាញជូន អំពីសេចក្តីព្រួយបារម្ភទាំងឡាយ ដែលសមាជិកទាំង ៦៤ រូបនៃសភាអឺរ៉ុបបានលើកឡើង នៅក្នុងលិខិតរួមមួយរបស់ពួកគេដូចតទៅ៖ “សកម្មជនត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ពីបទធ្វើវិទ្ធង្សនា ពីបទផ្សព្វផ្សាយដើម្បីប្រឆាំងនឹងរដ្ឋអំណាច រំលោភសិទ្ធិ៍ផ្នែកប្រជាធិប្បតេយ្យ និងសេរីភាពដែលបំពានទៅលើផលប្រយោជន៍របស់រដ្ឋ និងការធ្វើសកម្មភាពដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលរបស់ប្រជាជន ។ ប្រជាជនដែលប្រាថ្នាឲ្យមាន សេរីភាពខាងជំនឿសាសនា និងភាពឯករាជ្យនៅលើជំនឿរបស់ពួកគេ នៅតែត្រូវទទួលរងនូវការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពីអាជ្ញាធរ និងប៉ូលិសនៅក្រោមហេតុផលថាបានធ្វើឲ្យធ្លាក់ចុះការឯកភាពជាតិ ។ ការរំលោភយកដីធ្លីជាញឹកញាប់ គឺជាបុព្វហេតុឲ្យកើតអំពើហិង្សា” ។
បើយើងក្រឡេកមើលក្នុងកំណត់ហេតុ ដែលបានកត់ត្រាពីអ្វីដែលវៀតណាមបានចុះហត្ថលេខាជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិ និងប្រទេសផ្សេងទៀតនោះ, យើងនឹងមានការភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំងថា ប្រទេសវៀតណាមបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនានាជាច្រើន ប៉ុន្តែ មានការគោរពយ៉ាងតិចតួចបំផុត ហើយពុំនោះទេ វៀតណាម អាចដោះសារយករួចខ្លួន នៅក្រោមលេសជាច្រើនបែបយ៉ាង ។
សម្តីមួយឃ្លាដ៏ល្បីល្បាញ និងជាទីពេញនិយមក្នុងសម័យសង្គ្រាមវៀតណាម របស់អតីតប្រធានាធិបតី ង្វៀន វ៉ាំង ទេវ បានថ្លែងជាភាសាវៀតណាម ហើយត្រូវបានបកប្រែជាភាសាខ្មែរថា៖ “កុំស្តាប់នូវអ្វីដែលពួកកុម្មុយនិស្តនិយាយ ប៉ុន្តែ ត្រូវមើលនូវអ្វីដែលពួកគេធ្វ” ។ នៅពេលនេះ គឺជាឱកាសសមស្របបំផុតមួយ ដែលសហគមន៍អន្តរជាតិទាំងឡាយ និងជាពិសេស ស្ថាប័ននៃអង្គការសហប្រជាជាតិ គួរគប្បីផ្តោតអារម្មណ៍ទៅលើសំឡេងដង្ហោយស្នើសុំដោយសុភាពស្មោះត្រង់បំផុតរបស់ខ្មែរក្រោមពីដែនដីកម្ពុជាក្រោមមកថា កុំទុកចិត្តនូវអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនិស្តវៀតណាមបានចុះហត្ថលេខា ប៉ុន្តែ ត្រូវសង្កេតមើលនូវអ្វីដែលពួកគេ បាននិងកំពុងតែអនុវត្ត ។
វៀតណាមនៅតែបន្តសកម្មភាពរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ហើយមេដឹកនាំដែលបានប្រើប្រាស់ទឹកលុយដែលបានមកពីអំពើពុករលួយ ទៅទិញដីធ្លី និងបណ្តាក់ទុនរកស៊ីតាមក្រុមហ៊ុននានានៅឯបរទេសកំពុងមានចំនួនកាន់តែច្រើនឡើង ទន្ទឹមគ្នាជាមួយនឹងការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ អង្គការសហប្រជាជាតិ និងក្រុមប្រទេសដែលផ្តល់ជំនួយដល់ប្រទេសវៀតណាមព្យាយាមជំរុញតាមវិស័យការទូតឱ្យប្រទេសវៀតណាមគោរព និងការពារសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏រហូតមកទល់នឹងបច្ចុប្បន្ននេះ ស្ថានភាពអវិជ្ជមានទាំងអស់នោះ មិនទាន់ឃើញមានការកែលម្អជាដុំកំភួននៅឡើយទេ ។
យើងជឿថា ដំណោះស្រាយដែលមានប្រសិទ្ធភាពបំផុត ក្នុងការបញ្ឈប់ជនល្មើសបំពានសិទ្ធិមនុស្ស គឺការអនុវត្តតាមវិធីដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានធ្វើហើយ នោះគឺការអនុម័ត និងអនុវត្តនូវច្បាប់ ម៉ាក់និតស្គី ( Magnitsky Act ) ។
«ម៉ាក់និតស្គី» គឺជាច្បាប់ដែលត្រូវបានគេឲ្យឈ្មោះតាមមេធាវីផ្នែកសារពើព័ន្ធជាតិរុស្ស៊ីម្នាក់ គឺលោក សឺរជេ ម៉ាក់និតស្គី (Sergei Magnitsky) ។ នៅឆ្នាំ ២០០៩ លោក សឺរជេ ម៉ាក់និតស្គី បានស្លាប់នៅក្នុងពន្ធនាគារមួយ នៅទីក្រុងមូស្គូ ដោយសារតែលោកបានធ្វើការស៊ើបអង្កេតស៊ីជម្រៅក្នុងអំពើលួចបន្លំប្រាក់ពន្ធរបស់រដ្ឋចំនួន ២៣០ លានដុល្លារ ហើយដែលករណីនោះមានជាប់ជំពាក់វាក់វិនទៅដល់វិមានក្រឹមឡាំង និងក្រុមជនដែលទាក់ទងជិតស្និទ្ធជាមួយនឹងសមាសភាពមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល នៅពេលនោះ ផងដែរ ។
ក្រុមអ្នកស៊ើបអង្កេតឯករាជ្យជាច្រើន បានរកឃើញថា៖ “ល័ក្ខខ័ណ្ឌនៃការឃុំឃាំងបែបអមនុស្សធម៌ ការដាក់ឲ្យស្ថិតនៅក្នុងភាពឯកោ ពីគ្រួសាររបស់គាត់ ការខ្វះខាតមិនអនុញ្ញាតឲ្យទាក់ទងជាទៀងទាត់ជាមួយមេធាវីការពារក្តីរបស់គាត់ និងចេតនាបដិសេធមិនផ្តល់ជំនួយផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ផងនោះ គឺជាប្រភេទនៃទម្ងន់ទណ្ឌកម្មធ្វើឲ្យគាត់ឈឺចាប់ ហើយនិងទីបំផុតនាំទៅដល់ការស្លាប់របស់ លោក សឺរជេ ម៉ាក់និតស្គី” ។
នៅថ្ងៃទី ១៤ ខែមេសា ឆ្នាំ ២០១២ ប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់ អូបាម៉ា បានចុះហត្ថលេខា លើច្បាប់ ម៉ាក់និតស្គី ដើម្បីដាក់ទ័ណ្ឌកម្មដល់ក្រុមជនដែលរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ឲ្យជាប់ទោសនៅក្រោមច្បាប់ម៉ាក់និតស្គីនេះ ។ ច្បាប់នេះ បានរារាំងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលរុស្សី និង ពាណិជ្ជករជាតិរុស្ស៊ីចំនួន ១៨ នាក់មិនឲ្យចេញចូលសហរដ្ឋអាមេរិក ។ ហើយច្បាប់នេះក៏ត្រូវបានឲ្យធនាគារ សហរដ្ឋអាមេរិកយកទៅប្រើក្នុងនីតិវិធីគ្រប់គ្រងនិងបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ក្រុមជនរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស រាប់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៦ មកផងដែរ ។ ជាងនេះទៅទៀត ច្បាប់ម៉ាក់និតស្គី ត្រូវបានពង្រីក ដើម្បីអនុវត្តលើការដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងនឹងអ្នករំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សនៅទូទាំងពិភពលោក ហើយដែលត្រូវបានគេស្គាល់ជាទូទៅថា «ច្បាប់ ម៉ាក់និតស្គីសកល » (Global Magnitsky Act ) ។
ដទៃក្រៅពី សហរដ្ឋអាមេរិកនៅមាន ប្រទេសកាណាដា និងចក្រភពអង់គ្លេស សុទ្ធតែបានអនុម័តច្បាប់តាមទម្រង់ ម៉ាក់និតស្គី នេះហើយដែរ ។ ការអនុម័តច្បាប់ អឺរ៉ុបម៉ាក់និតស្គី កាលពីពេលថ្មីៗនេះ គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយក្នុងការចូលរួមជាវិជ្ជមានជាមួយនឹងប្រទេស កាណាដា សហរដ្ឋអាមេរិក និង ចក្រភពអង់គ្លេស ហើយនោះគឺជាចំហាយឥទ្ធិពលយ៉ាងតឹងរឹងមួយថែមទៀត សម្រាប់ការប្រឆាំងទប់ទល់ទៅនឹងក្រុមអ្នករំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ។ ផ្អែកទៅតាមព័ត៌មានដែលបានចេញផ្សាយកន្លងមក បានឲ្យដឹងថា… រដ្ឋសភា នៃប្រទេសអូស្ត្រាលី ក៏អាចនឹងមាន ការអនុម័តច្បាប់លំនាំស្រដៀងគ្នាទៅនឹងច្បាប់ ម៉ាក់និតស្គី នេះដែរ នៅឆ្នាំក្រោយនេះ ។
ផ្អែកទៅលើ របាយការណ៍ដែលមាននៅក្នុងដៃ និងកំណត់ហេតុ ទាំងអស់ដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ ធ្វើឲ្យយើងមានសេចក្តីសង្ឃឹមប្រកបដោយសុទិដ្ឋិនិយមថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស នឹងបានប្រសើរមកវិញសម្រាប់បងប្អូន ខ្មែរក្រោម ដែលមិនអាចបញ្ចេញសំឡេងតវ៉ាបាននៅក្នុងមាតុភូមិកំណើតរបស់យើង ។
នាថ្ងៃអនាគត នៅពេលដែលទម្រង់ច្បាប់ ម៉ាក់និតស្គី នេះត្រូវបានអនុវត្តដោយក្រុមប្រទេសម្ចាស់ជំនួយទាំងឡាយផង និងតាមបណ្តាក្រុមហ៊ុន ដៃគូពាណិជ្ជកម្ម ជាមួយប្រទេសវៀត ណាម ផងដែរនោះ គឺជាការបើកឱកាសផ្តល់សមត្ថភាពឲ្យ សហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ធ្វើបាននូវអ្វីៗដើម្បីជួយការពារទប់ទល់ទៅនឹងអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស មកលើប្រជាជនខ្មែរក្រោម ហើយជួយដឹកនាំពួកគេទៅកាន់ជំហានដ៏ធំធេងមួយ នោះគឺ « សិទ្ធិ៍សេរីភាព ពេញលេញ និង យុត្តិធម៌ត្រចះត្រចង់ » ៕
