តុលាការវៀតណាម កាត់ទោសជនជាតិហ្មុងពីរនាក់ ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត ពីបទប៉ុនប៉ងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល
ដោយ ស៊ឺន ចែងចើន
តុលាការមួយ នៅប្រទេសវៀតណាម នៅថ្ងៃទី ១៨ ខែមីនា ប្រកាសសាលក្រមសម្រេចផ្តន្ទាទោសបុរសជនជាតិភាគតិចហ្មុង (Hmong) ២ នាក់ ដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត នៅក្នុងសំណុំរឿង បង្កើតចលនាផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនិស្តវៀតណាម ។
មនុស្សពីរនាក់ ដែលត្រូវបានផ្តន្ទាទោស គឺឈ្មោះ ស៊ុង អាស៊ីង (Sùng A Sính) កើតឆ្នាំ ១៩៨២ និង ឡូវ អាឡែន (Lầu A Lềnh) កើតឆ្នាំ ១៩៧០ ។ ពួកគេទាំងពីរត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទ មេក្លោងបង្កើតតំបន់អបគមន៍ និងជាអ្នកអូសទាញមនុស្សផ្សេងទៀត ឲ្យចូលរួមក្នុងផែនការរៀបចំបង្កើតរដ្ឋឯករាជ្យ «ហ្មុង» នៅស្រុក មឿងញ៉ែ (Mường Nhé) នៃខេត្តដៀងបៀង (Điện Biên) ចាប់ពីខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៨ ដល់ខែមីនា ឆ្នាំ ២០១៩ ។ ចំណែកឯ ឡូវ អាឡែន ក៏ត្រូវបានកាត់ទោសក្នុងបទល្មើសផ្សេងទៀត ឲ្យជាប់គុក ៧ ឆ្នាំ ពីបទធ្វើការឃោសនាប្រឆាំង នឹងរដ្ឋអំណាចវៀតណាម ។ សរុបទោសត្រូវជាប់ពន្ធនាគារ អស់មួយជីវិត ។
តុលាការប្រជាជនខេត្តដៀងបៀង ក៏បានផ្តន្ទាទោសជនជាតិហ្មុងជាប់ពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ដាក់ពន្ធនាគារចន្លោះពី ២៤ ខែទៅ ២០ ឆ្នាំ ពីបទលាក់បាំងជនឧក្រិដ្ឋជន និងធ្វើសកម្មភាព ងើបឡើងប្រឆាំង នឹងរដ្ឋអំណាច ។
ជុំវិញការចោទប្រកាន់នេះ បើតាមការចុះផ្សាយរបស់កាសែតក្នុងស្រុក ឲ្យដឹងថា ឡូវ អាឡែន បានចូលរួមក្នុងចលនាមួយ ដើម្បីទាមទារបង្កើតរដ្ឋឯករាជ្យ «ហ្មុង» និងធ្វើការឃោសនាប្រឆាំង នឹងរដ្ឋភិបាលវៀតណាម តាំងពីឆ្នាំ ២០១០ មក ហើយត្រូវបានតុលាការវៀតណាម កាត់ទោស កំបាំងមុខ ក្រោយពីរូបគេ បានរត់គេចខ្លួនរស់នៅក្រៅប្រទេសអស់មួយរយៈពេលរួចមក ។
សំណុំរឿងចោទប្រកាន់ប្រឆាំងទៅលើក្រុមជនជាតិភាគតិចហ្មុង ឲ្យដឹងទៀតថា ចលនាបះបោររបស់ពួកគេ ក្នុងគោលបំណងទាមទារស្វ័យភាព និងសេរីភាពខាងជំនឿសាសនា ពោលគឺ គោលដៅរបស់ពួកគេ ប្លន់យកដីធ្លី ប្លន់រដ្ឋអំណាច នៅស្រុក មឿងញ៉ែ និងជំនួសមកវិញដោយរដ្ឋឯករាជ្យ «ហ្មុង» គ្រប់គ្រងដោយជនជាតិហ្មុង និងមានរចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន រួមមាន ប៉ូលីស យោធា ភាសា ដាច់ដោយឡែករបស់ខ្លួន ជាដើម ។
គួរជម្រាបជូនថា កាលពីឆ្នាំ ២០១១ ជនជាតិភាគតិច ហ្មុង ជាងបីពាន់នាក់ បានប្រមូលផ្តុំគ្នាធ្វើបាតុកម្មដ៏កម្រមួយ នៅខេត្តឌៀនបៀន ខេត្តដាច់ស្រយាល នៅភាគពាយ័ព្យប្រទេសវៀតណាម ជាប់ព្រំប្រទល់ជាមួយ នឹងប្រទេសចិន និងឡាវ ។ ប៉ុន្តែ ពួកគេត្រូវបានទាហានវៀតណាមបំបែក ដោយកម្លាំងហិង្សា ។ ការធ្វើបាតុកម្មក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំដូច្នេះ ក៏ធ្លាប់ផ្ទុះឡើងម្តងរួចមកហើយដែរ កាលពីឆ្នាំ ២០០៤ ។ ចលនាបាតុកម្មទាំងពីរលើករបស់ក្រុមជនជាតិភាគតិចហ្មុង ដែលកម្រកើតមានបំផុត បណ្តាលឲ្យមានអ្នកស្លាប់ និងបាត់ខ្លួនរាប់រយនាក់ ។
ក្រោមការបង្ក្រាបរបស់រដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ពួកហ្មុងជាច្រើនរយនាក់ ព្រមទាំងជនជាតិភាគតិចផ្សេងៗ ទៀត បាននាំគ្នាភៀសខ្លួន ខ្លះទៅកាន់ប្រទេសថៃ និងខ្លះទៀតមកប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីបានទៅរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ។ ចំណែក នៅឆ្នាំ ២០០៤ ដោយមានការបង្ក្រាបដ៏សាហាវ ពួកម៉ុង ប្រមាណ ១៧០០ នាក់ បានរត់មកនៅកម្ពុជា ប៉ុន្តែ មួយភាគធំមិនបានទទួលសិទ្ធិទៅជ្រកកោន នៅសហរដ្ឋអាមេរិកទេ ។
សូមបញ្ជាក់ផងដែរថា ក្រុមជនជាតិភាគតិចហ្មុង អ្នកកាន់គ្រិស្តសាសនា ប្រូតេស្តង់ មានគ្នាប្រមាណជិតមួយលាននាក់ (នៅវៀតណាម និងនៅប្រទេសឡាវ) ។ ពួកគេតែងទទួលរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ពីសំណាក់របបកុម្មុយនិស្តវៀតណាម និងឡាវ ព្រោះសំរាប់អាជ្ញាធរពីរប្រទេសនេះ ជនជាតិភាគតិចម៉ុង ដែលធ្វើសកម្មភាពទ័ពព្រៃ គឺជាពួកក្បត់ជាតិ ធ្លាប់បានចូលដៃជាមួយ នឹងសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងសម័យសង្គ្រាម នៅវៀតណាម ឆ្នាំ ១៩៦៤-១៩៧៥ ។ ចំណែក នៅក្នុងប្រទេសឡាវវិញ ដើម្បីបញ្ចេញសកម្មភាពប្រឆាំង នឹងរដ្ឋាភិបាលក្រុងវៀងចន្ទ ពួកម៉ុងនេះ បានបង្កភេរវកម្មបំផ្ទុះគ្រាប់បែកជាបន្តបន្ទាប់ នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ២០០៣-២០០៤ ៕
